Topladığımız Daha… (Astraxanbazara (İndiki Cəlilabad ərazisinə “Qızıl buğda” Dohadan gətirilib. Buğda təkcə Cənub zonasını deyil, Azərbaycanı aclıqdan xilas edib)
Fikrimcə araşdırma materiallarının hər bir cümləsi, sərti… tarix olaraq salır. Həzrəti Əli deyirdi ki, qələmdən qopan ən adi bir sətir, cümlə… nəinki insanları, həttan nəsilləri, tayfa və şəcərələri… əqidələri biri-birinə qovuşduran vasitələrdəndir.
Məlumata görə keçmiş İttifaqın Baş Kəşfiyyat İdarəsinin arxivlərində 1940-cı ildən üzü bəri bilavasitə Azərbaycanla onun iqtisaiyyatı ilə, torpağı ilə, iqlimi ilə, suları və bulaqları ilə, dağları ilə, ümumiyyətlə ekologiyası və iqtisadi həyatı ilə bağlı 644 ekspedisiya qovluqları var. Kəşfiyyat generallarının rəhbərliyi altında keçirilmiş elmi ekspedisiyalar demək olar ki, coğr6afi baxımdan bütün respublikanınm coğrafiyasını, iqtisadi-siyasi coğrafiyasını əhatə edir. Materiallar və yaxud ekspodisiyaların nəticələri ayrıca müstəqil ekspodisiyadır.
Məsələn bir kəşfiyyatın 1946-cı il qovluğunda ( 283 saylı… general Q.B.Vlasov ekspedisiyası)
Qeyd olunur ki, Azərbaycanın cənub zonasına ilkk iqtisadi ekspedisiyası ciddi bir ekspesisiya olub. Akademik-kəşfiyyatçı – iqtisad elmləri doktoru, Q.Vlasov iddia edirdi ki, dənli bitkilər sırsında “Qızıl-buğda” sortu bütöv Muğan düzqünü aclıqdan xilas edib. Xüsusən müharibə illərində bu istiqamətdə Astraxanbazar (indiki Cəlilabad ərazisi) “Qəhrəman diyar” kimi tanınıb. İnsanlar bir tikə çörək üçün ən ucqar diyarlardan gələrdi.
Akademik-iqtisadçı Vlasovun şəxsən ölkənin başçısı İ.V.Stalinə yazdığı məktibi təhlil etmək də maraqlı olardı. Bu Azərbaycan tarixində əsl kəşflərdən biri olardı. (Ola bilsin ki, biz bu məsələyə qayıdacağıq. Bu şübhəsiz olacaq).
Bizi uzun müddət maraqlandıran “Qızıl buğda”nın dortunun haradan gəlməsi məsələsi idi.
Araşdırma göstərdi ki, bu dənli bitkinin süni suvarmaya heç bir ehtiyacı olmayıb.
Akademikin fikrilərinə görə bu dənli bitki Asiya dövlətlərinin birindən gətirilib. Tədqiqatçı-kəşfiyyatçı bu məsələni də araşdırıb. Məlum olub ki, “Qızıl buğda”nı Muğan düzünə torpaqlarına o vaxt Astrxanbazard ad-san sahibi, tanınmış din xadimi Şeyx Hacı Şahmar adlı birisi gətirib. Bu faktı biz araşdırmamışıq. Amma istəmişik bu istiqamətdə keçmiş ittıifaqın (RF) Baş Kəşfiyyat İdarəsinin sənədləri, danışsın. Sonrakı tədqiqat da cəmiyyət üçün, elm üçün ciddi maraqlara səbəb olacaq…
Xatırladaq ki, Qətər və ya rəsmi adı ilə Qətər Dövləti Qərbi Asiyada dövlət. Qətər Ərəbistan yarımadasınınşimal-şərqində Fars körfəzinə uzanan eyni adlı yarımadada yerləşir. Qurudan yalnız cənubda Səudiyyə Ərəbistanı ilə həmsərhəddir. Sudan şimalda Bəhreyn, şərqdə isə Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri ilə sərhədə malikdir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Doha, ümumi sahəsi 11,581 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 2.5 milyon nəfərdən çoxdur. Bu gün Monarxiya ilə idarə olunan Qətər artan neft qiymətləri və sahib olduğu təbii qaz ehtiyatları sayəsində adam başına düşən gəlirə görə dünyanın ən zəngin 6-cı ölkəsidir.
Qətərin ərazisi qədim dövrlərdən bəri yaşayış məskəni olub. Bu ölkənin adı Roma tarixçisi Böyük Plini (I əsr) tərəfindən də xatırlanır. Regionda aparılan arxeoloji qazıntılar göstərir ki, bu torpaqlar bizim eradan əvvə l4–2-ci minilliklərdə paytaxtı Bəhreyn olan Dilmun və təxminən indiki Omanın ərazisində mövcud olmuş Maqan krallıqlarının nəzarəti altında olub. Burada əhali dənli bitkilər becərmək, mis əritməklə məşğul olur və Şumer, Akkad, Babilistan, Assuriya ilə intensiv ticarət aparırdı. B.e. əvvəl 6-cı əsrdə Qətər və onun ətraf əraziləri Fars dövləti tərəfindən zəbt olundu.
Ərəb yarımadasının digər xanlıqları kimi, Qətər dövləti də VII əsrdə Ərəb xilafətinin tərkibinə daxil oldu. XIII əsrdən etibarən Bəhreyn əmirlərinin, XVI əsrdən başlayaraq isə Portuqaliyanınnəzarəti altına keçən Qətər 1871–1916-cı illərdə Osmanlı imperiyasının tərkibində olmasına baxmayaraq, ölkədə real hakimiyyəti yerli şeyxlər idarə etmişlər. Osmanlı Dövləti Qətər üzərindəki haqqlarından 29 İyul 1913də imtina etdi. Son Türk əsgəri Qətərdan Avqust 1915də çəkildi. I Dünya Müharibəsinin başlamasından dərhal sonra 3 Noyabr 1916-cı ildə Qətər İngilislər tərəfindən işğal edildi. 1916-cı ildə ölkədə Britaniyaprotektoratı qurulub. 1971-ci il sentyabrın 1-dən etibarən Qətər müstəqil dövlətdir.
Qətər ən böyük idarəetmə vahid olan 7 ayrı bələdiyyəyə bölünmüşdür. Bunlar: Ad Doha, Al Rayyan, Umm Salal, Al Khor, Al Wakrah, AlDaayen və Al Shamal bələdiyyələridir. 2004-cü ilin rəsmi hesablamalarına görə ölkə əhalisinin 77,5 %-i müsəlman, 8,5 %-i xristian, 14 %-i digər dinlərin nümayəndələridir.
Şeyx Təmin bin Həməd Al Sani tərəfindən idarə olunur. Qətər Əmiri
Al Sani sülaləsinin 7-ci əmiri. keçmiş əmir Şeyx Həməd bin Xəlifə Al Saninin dördüncü, ikinci arvadı Moza bint Nasir əl-Misnəddən olan ikinci oğludur.
Təmim bin Həməd 3 iyun 1980-cı ildə Qətər əmirliyinin paytaxtı Doha şəhərində anadan olmuşdur. Şeyx Təmin Şeyx Həməd bin Xəlifə Al Saninin dördüncü oğlu, ikinci arvadı Şeyxa Moza bint Nasir əl-Misnəddən olan ikinci oğludur.
Təmim bin Həməd Al Sani, Böyük Britaniyanın Dorset şəhərindəki Şerborn Beynəlxalq Kollecində və Harrov məktəbində təhsil alıb. 1997-ci ildə Qətərdəki təhsilini başa çatdıraraq. Böyük Britaniyada Kral Hərbi Akademiyasına daxil olur və 1998-ci ildə zabit kimi həmin bitirir.
Qətər Silahlı Qüvvələrininin ikinci leytenant kimi hərbi sahədəki fəaliyyətini başa çatdırır.
2003-cü ilin avqustun 5-ində isə onun böyük qardaşı Şeyx Casimin vəliəhdlikdən imtina etməsi ilə o, Qətər taxt-tacına varis olur.
Həmin vaxtdan etibarən o öz üzərinə çalışmaya başlayır, təhlükəsizlik və iqtisadiyyatla bağlı mövzuları daha dərindən öyrənməyə çalışır.
2009-cu ildə Qətər Silahlı Qüvvələri baş komandanının müavini təyin olunur. O, Qətərin beynəlxalq aləmdə nüfuzunu qaldırmaq üçün çox səy göstərir və çalışır.
2005-ci ildə Qətər İdman İnvestisiyaları İdarəsini təsis edir və Pari Sen-Jermen FK-a yatırımlar edir.
2006-cı ildə Dohada keçirilən 15-ci Asiya Oyunlarının təşkilati komitəsinə sədrlik edir.
Onun sədrliyi ilə bütün üzv ölkələr ilk dəfə bu tədbirdə iştirak edir.
Həmin il Misirin Əl-Ahram qəzetində Təmim, “Ərəb dünyasının ən yaxşı idman şəxsiyyəti” adına layiq görülür.
Onun rəhbərliyi ilə Qətər, 2014 FİNA Üzgüçülük üzrə Dünya Çempionatına və 2022 FİFA Dünya Çempionatına ev sahibliyi etmək hüququ qazanırŞeyx Təmin həmçinin Beynəlxalq Olimpiya Komitəsinin və Qətər Milli Olimpiya Komitəsinin üzvüdür.
Şeyx Təmim, həm də Qətər İnvestisiya Qrupu Direktorlar Şurasına rəhbərlik edir. Əmrin rəhbərliyi altında təşkilatdakı ingilis investorlar xeyli sayda investisiya yatırırlar. Şeyx Təmimin digər vəzifələri aşağıdakılardır:
Ekologiya və Təbii qoruqlar Baş Şurasının rəhbəri;
Ətraf mühit və Təbii ehtiyatlar üzrə Ali Şurasının sədri;
Ali Təhsil Şurasının sədri;
İnformasiya-Kommunikasiya Texnologiyaları Ali Şurasını sədri
İctimai İşlər İdarəsi və Şəhər Planlaşdırma və İnkişaf İdarəsinin direktorlar şurasının sədri;
Qətər Universiteti idarə heyətinin sədri;
Hakim Ailə Şurasının sədr müavini;
İqtisadi məsələlərvə investisiya üzrə ALi Şurasının vitse-prezidenti;
Koordinasiya üçün Ali Komitənin sədr müavini;
Sahil zonada bataqlıq, şoranlıq torpaqları, keçid zonasında çox zəif və az məhsuldar torpaqlar yayılmışdır. Lakin keçid zonasının şimal və şimal-şərqində, mərkəzdə və yarımadanın cənubunda əkinçiliyə yararlı sahələr moxdur. Orada hələ də “Qızıl buğda” əkilir.. Bu sahələr daşdan, çınqıldan təmizləndikdən sonra və yeraltı sulardan müntəzəm istifadə nəticəsində suvarma tətbiq etməklə əkinçilik areallarına çevrilə bilər.
Ağ və qara paytaxt Doha
Doha köhnə və təzə şəhərdən ibarətdir. Köhnə şəhər mühafizəkardır. Mümkün qədər qədimliyini qoruyub saxlamağa çalışır. Təzə şəhər isə hər gün, hər saat yeniliyə can atır. Müasir, son dərəcə gözəl göydələnlər, piramida formalı binalar, geniş, səliqəli küçələri ilə göz oxşayır. Küçələrdə ən çox Amerika və Yaponiya istehsalı olan maşınlara rast gəlinir. Dohanın yolları qibtəolunacaq dərəcədə geniş və rahatdır. İşıqforlar yollarda elə qurulub ki, maşınlar dayanmadan hərəkət edir. Bu da Doha küçələrində tıxac probleminə birdəfəlik son qoyur. Gündüz saatlarında olduğu kimi, Dohanın nağılvari, əsrarəngiz, füsunkar gecə mənzərələri də insana zövq verir.
Körfəz ölkələrinin bir anda bütün münasibətlərini kəsdiyi Qətər bir anda təkləndi.
Səudiyyə Ərəbistanı, Misir, Bəhreyn, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Yəmən və Liviyanın aldığı qərar bir çox insana zərər vurdu.
Körfəz ölkələri Qətərdəki öz diplomatik elçilərini geri çağırdı. Daha sonra Qətər vətandaşlarına da öz ölkələrindən çıxmaq üçün 14 gün vaxt verildi.
Sözün əsl mənasında təklənən Qətər dövləti haqqında bilmədyiniz maraqlı faktları sizlərə təqdim edirik.
Qətər olduqca müasir bir dövlətdir. 1971-ci ildə müstəqilliyini elan edən Qətər əvvəllər ingilislərin əsarəti altında idi.
Ölkənin idarəçiliyi konstitusiyalı monarxiyadır. Qətərin prezidenti əmir kimi qeyd edilən Tamim bin Həməd al Tanidir. Qətər xəritədə qonşularına nisbətdə ərazi baxımında çox kiçik bir dövlətdir.
ir neçə gündür ki, dünyanın ən qızmar və ən zəngin dövlətlərindən biri olan Qətərin terrorizmə dəstək verməsi ilə əlaqədar yayılan iddialar , yalan və şayiələr, böhtanlar, həmçinin bir sıra ərəb ölkələrinin rəsmi Doha ilə diplomatik əlaqələrini kəsməsi siyahsət gündəmini əməlli-başlı zəbt edib. Baş verən bi hadisələrdən sonra Qətərə turist sayının azalacağı istisna olunmur. Bununla belə qeyd etmək lazımdır ki, dünyanın ən səngin ölkələrindən birində doğulmaq şansından məhrum olan insanlar üçün Qətər hər zaman maraq obyektidir. Əlbəttə ki, seçim hər kəsin özünə aiddir. Lakin bu məsələdə təbiəti günahlandıra bilmərik.ş Ən azından unutmaq olmaz ki, Qətər indiyədək ən təhlükəsiz ərəb ölkəsi olub. Ona böhtanlar deməyin. Qtər müqəddəs torpardır.
