“-Economics” İqtisadiyyat Nazirliyinin Sənaye şöbəsinin müdiri Bəxtiyar Əliyevlə müsahibəni təqdim edir:
– Bəxtiyar müəllim, daxildə emal xüsusi gömrük proseduru nədir və bu prosedur sahibkarlara nə verir?
– Daxildə emal xüsusi gömrük proseduru müəyyən malların emal əməliyyatları aparıldıqdan sonra ixrac edilməsi məqsədi ilə ölkəmizin ərazisinə gömrük rüsumları və vergilər, o cümlədən ƏDV ödənmədən gətirilməsindən ibarətdir. Azərbaycanda malların daxildə emal xüsusi gömrük proseduru altında yerləşdirilməsi təmir və emal məqsədilə həyata keçirilir. Bu da öz növbəsində emal və xidmət sektorunun inkişafı, ixrac fəaliyyətinin stimullaşdırılmasına şərait yaradır.
“Malların daxildə emal xüsusi gömrük proseduru altında yerləşdirilməsi Qaydaları”nın tətbiqinin sahibkarlar üçün faydaları çoxdur. Burada dövlətin əsas hədəflərindən biri daxildə emal gömrük prosedurunun hesabına ixracı artırmaqdır. Prosedur biznes subyektlərinin ixrac imkanlarını xeyli dərəcədə artırır. Sahibkarlar xammalı özlərinin sərbəst seçimləri əsasında müxtəlif ölkələrdən ƏDV və gömrük rüsumu ödəmədən idxal edə bilirlər. Sonrakı mərhələdə isə onlar emal etdikləri məhsulları artıq rəqabətədavamlı qiymətlərlə digər ölkələrə ixrac edirlər. Prosedurun tətbiqi ilə sahibkarlar, həmçinin beynəlxalq tenderlərdə də daha rəqabətqabiliyyətli çıxış etmək imkanı qazanırlar.
– Bilirik ki, 2022-ci ildə və ötən il malların daxildə emal xüsusi gömrük proseduru altında yerləşdirilməsi qaydalarına müəyyən dəyişikliklər edildi. Bu, öz növbəsində, hansı müsbət dəyişikliklərə səbəb olub?
– Qeyd etdiyiniz dəyişikliklər prosedurun daha effektiv olması və sahibkarların biznes fəaliyyətinin asanlaşdırılması məqsədilə baş verib. Dəyişikliklər nəticəsində prosedur sahibi sifariş müqaviləsi ilə yanaşı alqı-satqı müqaviləsi əsasında da istənilən ölkədən xammal və ya materialı ölkəyə gətirib qanunvericilikdə nəzərdə tutulan müddətdə emal edərək istənilən ölkədəki istənilən alıcıya ixrac etmək imkanı əldə edir. Bundan başqa, gömrük borcunun ödənilməsinə məcburi təminatın verilməsi aradan qaldırılıb, prosedurdan istifadə icazəsinin alınması üçün sənədləşmə prosesi isə sadələşdirilib.
Qaydalara edilmiş dəyişikliklərin müsbət təsirləri özünü həm də onda göstərir ki, 2022-ci ilin may ayında təminat tələbinin məcburiliyinin aradan qaldırılmasından sonra prosedurdan daha aktiv istifadə edilməyə başlanılıb. Eyni zamanda, 2023-cü ilin aprel ayında alqı-satqı müqaviləsi əsasında da prosedurdan istifadə imkanının yaradılmasından sonra əvvəlki dövrlərdə daxildə emal rejimindən istifadə edə bilməyən yeni müəssisələr prosesə qoşulub. Bu da ümumilikdə ixrac fəaliyyətinin genişlənməsində mühüm amildir.
– Daxildə emal gömrük proseduru altında yerləşdirilən malların dəyərində hansı artım baş verib?
– Hesablamalar göstərir ki, daxildə emal gömrük proseduru altında yerləşdirilən malların dəyərində ildən-ilə artım baş verib. 2023-cü ildə 2022-ci illə müqayisədə ixrac məqsədilə daxildə emal üçün idxal edilən malların dəyərində 85%, prosedurdan istifadə edən şirkətlərin sayında isə 77% artım müşahidə edilib.
Sahibkarlar prosedurdan istifadə etmək üçün Dövlət Gömrük Komitəsinə birbaşa və ya yerli gomrük orqanlarına müraciət edə bilərlər.
