Mədəniyyət və incəsənət hər bir xalqın keçmişini, bu gününü və gələcəyini ifadə edən vasitədir. Özbək xalqı da zəngin mədəniyyəti və bənzərsiz sənəti sayəsində dünya birliyində layiqli yer tutur. Müstəqillik illərində, xüsusən də son dörd-beş ildə sənayeyə diqqət daha da artmış, onun daha da inkişafı üçün zəruri tədbirlər həyata keçirilmişdir. Buna misal olaraq son iki ildə dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində, Çin və Qətərdə, eləcə də qardaş Azərbaycanda “Özbəkistanın mədəniyyət günləri” keçirilib. Mədəniyyət günləri çərçivəsində keçirilən tədbirlər bu ölkədə yaşayan millətlərin böyük marağına səbəb olub. Maraqlıdır ki, bu dəfəki Mədəniyyət Günləri əvvəlkilərdən fərqli olaraq təkcə konsert proqramları ilə məhdudlaşmayıb. Tədbirlər çərçivəsində Özbəkistanın əl işlərinin yarmarkası, milli geyim və əl işlərindən ibarət sərgilər təşkil olunub.
Ümumiyyətlə, Özbəkistanda mədəniyyət və incəsənət sahəsinin inkişafı, özbək mədəniyyətinin bütün dünyada təbliği istiqamətində xeyli əməli işlər görülür. Bu baxımdan türk dünyası ilə əməkdaşlığın gücləndirilməsi, mədəniyyət və incəsənət, turizm sahəsində qardaş xalqların nümayəndələri arasında yeni əməkdaşlıq sahələrinin yaradılması istiqamətində mühüm təşəbbüslər irəli sürülür. Xüsusilə, 2022-ci ildə qədim Buxarada ilk dəfə olaraq “Türk Dövlətləri Təşkilatının Gənc Liderlərinin Forumu” keçirilib. Forumda türk dünyasının fəal və yüksək intellektli gəncləri Özbəkistanın mədəniyyəti, incəsənəti və tarixi ilə daha yaxından tanış olmaq imkanı əldə ediblər. Türk dünyasında mədəniyyət və incəsənət sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsi məqsədilə hökumətimiz TÜRKSOY təşkilatı ilə əlaqələr qurub, bir sıra birgə tədbirlər keçirilir.
2023-cü ildə Özbəkistanda ilk dəfə olaraq “Türk Dünyası Tələbə Teatrlarının Beynəlxalq Festivalı” festivalı keçirilib. Özbəkistan Dövlət İncəsənət və Mədəniyyət İnstitutu Türkiyə, Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Türkmənistandan 100-ə yaxın qonağı və teatr kollektivini qəbul edib. Festival zamanı hər ölkədən qonaq olan teatr kollektivləri tərəfindən müxtəlif mövzularda tamaşalar təqdim olunub. Bundan əlavə, ixtisaslı teatr mütəxəssisləri tərəfindən ustad dərsləri keçirilib. Qonaqlara xalq sənətkarlığı, dülgərlik və milli tekstil məmulatlarının sərgisi də təqdim olunub. Festival iştirakçıları üçün paytaxt Daşkəndin görməli yerlərinə səyahətlər təşkil olunub. Özbəkistan Tarixi və Teymurilər Tarixi Dövlət Muzeyinə ekskursiyalar təşkil olunub. Bundan əlavə, qardaş ölkələrin mədəniyyət və incəsənət universitetlərinin rektorları ölkəmizdə mədəniyyət və incəsənət sahəsində ixtisaslaşmış bütün ali təhsil ocaqlarının fəaliyyəti ilə tanış olublar. Festivalda iştirak edən teatr mütəxəssisləri və tələbələr müxtəlif nominasiyalar üzrə mükafatlandırılıblar. Qalib və mükafatçılara xatirə hədiyyələri və mükafatlar təntənəli şəkildə Özbəkistan Respublikasının mədəniyyət naziri Ozodbek Nazarbekov və TÜRKSOY təşkilatının rəhbəri Sultan Raev tərəfindən təqdim edilib. Bu festivalın türk dünyası gəncləri arasında dostluq və qardaşlığın möhkəmləndirilməsi ilə yanaşı, özbək mədəniyyəti və incəsənətinin dünyaya tanıdılması istiqamətində mühüm addım olduğunu söyləmək mübaliğə olmaz.
2021-ci il TÜRKSOY ilə Özbəkistan arasında əlaqələrin ən parlaq illərindən biri oldu. 2020-ci ildə Özbəkistanın qədim tarixi şəhəri olan Xivədə bir sıra mədəni tədbirlər qlobal pandemiya səbəbindən ləğv edilib.
14-15 sentyabr 2021-ci il tarixlərində Xivədə Beynəlxalq Mədəniyyət Forumu və Tarixi İrsin Qorunması üzrə Beynəlxalq Məşvərət Komitəsinin 1-ci iclası keçirilib. Həmçinin ənənəvi mədəni irs həftəsi proqramı çərçivəsində TÜRKSOY ölkələrinin Mədəniyyət Nazirləri Daimi Şurasının iclası keçirilib. Xivədə keçirilən mədəni tədbirlərdə dünyanın 60-dan çox ölkəsindən 300-dən çox alim, ekspert, tarixçi iştirak edib.
Ürgənç Beynəlxalq Hava Limanında 100-dən çox xarici və yerli KİV nümayəndəsi təntənəli şəkildə qarşılanıb. Forum iştirakçıları üçün İçan-Qalanın tarixi abidələrinə səyahət və teatrlaşdırılmış tamaşalar təşkil olunub. Qeyd edək ki, TÜRKSOY beynəlxalq təşkilatı “Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” seçilən hər bir şəhərdə təşkilata üzv dövlətlərin incəsənət və mədəniyyətini nümayiş etdirən fotosərgi təşkil etmək ənənəsini formalaşdırıb. Bununla əlaqədar Xivədə TÜRKSOY beynəlxalq təşkilatının fotosərgisi açılıb. Qədim İçan-Qalanın Köhnə Ark meydanında “Xivə – türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı” adlı qala-konsert keçirilib.
Tədbirdə YUNESKO-nun baş direktorunun müavini Qabriela Ramos və TÜRKSOY təşkilatının direktor müavini Bilal Çakıcı (keçmiş) iştirak edərək Xivə şəhərinin türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi haqqında sertifikatı respublikanın mədəniyyət nazirinə təqdim ediblər. Özbəkistanın Ozodbek Nazarbekov və Xivə şəhərinin meri Temur Davletov. Forumun rəsmi açılışı Xivə şəhərində olub. Rəsmi açılışda Özbəkistan Respublikasının Prezidenti Şavkat Mirziyoyevin forum iştirakçılarına təbriki oxunub. Bu mədəniyyət forumunda UNESCO, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı, Müstəqil Dövlətlər Birliyi, İSESCO, İCCROM, UNWTO, Avropa İttifaqı, Türk Dövlətləri Təşkilatı TÜRKSOY kimi beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri və nümayəndələri, Azərbaycanın mədəniyyət nazirləri iştirak ediblər. , Qırğızıstan və Tacikistan mədəniyyət nazirinin müavini.
Bu yaxınlarda Özbəkistanda Azərbaycan Mədəniyyəti Günləri keçirildi. Özbək xalqı üçün bu günlər böyük sevincə çevrildi. Məhz Azərbaycan Azərbaycan Mədəniyyət Günləri çərçivəsində təkcə Özbəkistanın Dövlət İncəsənət və Mədəniyyət İnstitutunda böyük konsert gecəsi və tamaşalar olub. Tədbirin sonunda qardaşlıq əlaqələrinin daha da möhkəmləndirilməsi məqsədilə Azərbaycan Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin rəhbəri Sahib Paşazadəyə İnstitutun fəxri professoru adı verilib. Bu, iki xalq arasında dostluq münasibətlərinin yüksək səviyyədə olmasının nümunəsidir.
Eldor ŞERMANOV-
Özbəkistan Dövlət İncəsənət və Mədəniyyət İnstitutunun birinci prorektoru,
Təhsil elmləri üzrə fəlsəfə doktoru
