“Həkim var ayda rəsmən 30 min manat əmək haqqı alır”
Milli Məclisdə hökumətin iştirakı ilə keçirilən komitə iclaslarında 2018-ci ilin dövlət büdcəsi müzakirəyə çıxarılıb. Komitə müzakirələrindən sonra məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə olunacaq. Milli Məclisin İctimai birliklər və dini qurumlar komitəsinin sədri, YAP icra katibinin müavini Siyavuş Novruzov deputatların maaşının artırılmasını təklif edib ki, bu da cəmiyyətdə rezonansa səbəb olub. Orta və aşağı kateqoriyalı insanlar sosial şəbəkələr və media vasitəsilə deputatın bu təklifinə etirazlarını bildiriblər.
Hakim partiyanın üzvü deyib ki, Milli Məclis üzvlərinin maaşı rayon prokurorunun və polis rəisinin maaşından azdır. “Əksər işləri Milli Məclis həyata keçirir. Həmçinin, burada bizdən çox işləyən əməkdaşlar var. Onların əmək haqqı artırılmalıdır” – Novruzov deyib. Komitə sədrinə müraciət edib səsləndirdiyi fikirlər ətrafında danışdıq.
– Siyavuş bəy, deputatların maaşının artırılması barədə təklifiniz birmənalı qarşılanmadı. Özünüz belə reaksiyanın olacağını gözləyirdinizmi?
– Təbii. Bilirsiniz, bəziləri adətən, arxada deyinirlər, üzdə olanda deyir “xalq”, “millət”, nə bilim nə. Yəni səmimiyyəti olmayan insanlardır. Mən hər bir şeyi açıq şəkildə, səmimi qaydada deyirəm. Özü də məsələnin qlobal mahiyyətini kənara qoyub ancaq əmək haqqından yapışırlar. Bilirdim ki, bundan yapışacaqlar, bəlli məsələdir. Amma mən orda parlamentin gördüyü ümumi işlərin maliyyələşdirilməsi məsələsini qoymuşdum. Tutaq ki, xaricdə Xocalı soyqırımı ilə bağlı tədbir keçirilir, istəyirlər burdan kimsə getsin, çıxış eləsin. Biz bu tədbirlərin böyük hissəsinə gedə bilmirik. Ona görə ki, parlamentin büdcəsi buna imkan vermir. “Erməni soyqırımı” ilə əlaqədar erməni diasporu, digərləri vəsait qoyur. Bizim diaspora həmişə bizdən kömək istəyir. Başa düşürəm, ermənilər çoxdan yerləşib 100 ildən artıqdır proses gedir. Biz iki dəfə Berlinə getmişik, Brandeburq qapılarının qarşısında tədbir keçirmişik, bütün alman ictimaiyyəti gəlib, biliblər ki, Xocalı soyqırımı nədir və s. Yaxud dostluq qruplarının işinin təmin olunması ilə bağlı məsələ qaldırmışdıq. Mən Çin-Azərbaycan dostluq qrupunun üzvüyəm. Heç olmasa 5 ildə bir dəfə Çin nümayəndə heyətini dəvət etməliyəm ki, gəlsin, burda reallığı gözü ilə görsün. İnternetlə danışmalı deyiləm ki – o cümlədən Avropanın ayrı-ayrı strukturları ilə. Çünki Avropa ölkələrində olan bizim dostluq qruplarının hamısı müxtəlif Avropa strukturlarında təmsil olunur.
“Azərbaycanda 90 min müharibə veteranı var. 90 min iki ordu deməkdir, guya hamısı müharibədə iştirak edib”
– Siyavuş bəy, siz Bakıya qonaqlar dəvət edəndə öz cibinizdən xərcləyirsiniz?
– Yox. Dəvət edəndə xərclər ümumi büdcədən ayrılmalıdır. Büdcədə də bu imkanlar yoxdur.
– Pul ayrılmır?
– Yoxdur da. Yəni müəyyən hissəyə ayrılır, müəyyən hissəyə yox. İş getdikcə artır, amma büdcə olduğu kimi qalır. Əmək haqqı məsələsinə gəldikdə… Götürək ABŞ-ı. Ən inkişaf etmiş ölkədir, süpürgəçi 1000 dollar alır, konqresmen 17 min dollar. Söhbət məndən, sabah kim seçiləcək, ondan getmir. Söhbət dövlətin strukturundan gedir. Bunu elə qılıncla, nizə ilə qarşılayırlar ki. Burada 125 adamdır. Deyirlər pensiyaçılar… Azərbaycanda 1 milyon 350 min pensiyaçı var. Azərbaycan əhalisinə görə və iş qabiliyyətinə olan insanları götürdükdə təxminən 350 min təqaüdçü olmalıdır. Ancaq indi 4 dəfə artıqdır. Onda biz bu sayı 4 dəfə azaldaq və o halda pensiya 4 dəfə artacaq. O cümlədən ABŞ-da şagirdlərə düşən müəllimin sayı ilə Azərbaycanda şagirdlərə düşən müəllimlərin sayı 4 dəfə artıqdır. 10 milyon əhalisi olan ölkəmizin təhsil sistemində yarım milyona qədər insan çalışır. Sabah attestasiya keçirt, hamısı qaçacaq Milli Məclisin qabağına. Yəni burada obyektiv və subyektiv səbəblər var. Ştatlar vaxtilə şişirdilib, şişirdilib, şişirdilib, gətirilib o həddə çatdırılıb ki, birdən-birə bunların əmək haqqını 100-200 faiz qaldırmaq olmur.
– Siz həm də komitə sədrisiniz. Aldığınız maaş nə qədərdir? Səhv etmirəmsə, 2 min manatı ötür…
– Yox. Əmək haqqı 1100 manatdır, yəni bizdə o qədər də böyük əmək haqqı yoxdur. Bunu elə şişirdirlər ki, elə çıxır biz aləmi alırıq.
– Amma bəzi həmkarlarınız 2 min manat aldığını və bunun bəs etdiyini demişdilər...
– Yox. Bizdə iki hissəyə bölünür. Bir əmək haqqı var, bir də deputat xərcləri. Orda müəyyən xərclər var, məsələn, müalicə xərci və s. “Deputat xərcləri” deyirlər, onlar da üstünə gələndə artır. Yoxsa bunun əmək haqqına aidiyyəti yoxdur.
– Siz maaşınızın nə qədər artırılmasını təklif edirsiniz?
– Mən deyirəm ki, imkan varsa, bu da nəzərə alınsın. Bəzən mətbuat orqanları da düzgün vermir. Məsələn, dövlət qulluqçularının maaşına işə görə faiz əlavə olunur. Tutaq ki, bu qədər işləyibsə, 30 faiz, yaxud 50 faiz əmək haqqı əlavə olunur. Ancaq dövlət qulluqçusu olmadığımıza görə bizdə bu, yoxdur, sırf əmək haqqıdır. Yenə əvvəlki fikrimə qayıdıram. Dünyanın hansı ölkəsini istəyirsən, götür, ən acından ölən Ermənistanı da, ən varlısı Amerikanı da götür, deputatlarla digərlərinin maaşları arasındakı fərq 10-12 dəfədir.
– Amma pensiyaçının təqaüdü, həkim, müəllimin maaşının aşağı olması da faktdır. Bəs, əhalinin digər kateqoriyaları ilə bağlı nə təklif edirsiniz?
– Həkim var ki, ayda rəsmən 30 min əmək haqqı alır. Artıq o həkimdir. Kimsə əlinə diplom götürüb deyirsə ki, “mən də tibb sahəsini bitirmişəm, həkiməm”, amma insanların səhhəti ilə oynayırsa, ona əslində o əmək haqqını vermək də cinayətdir. O cümlədən digərləri. Yəni, biz o sistemdən, o psixologiyadan çıxmalıyıq. Sizin saytda da getmişdi, 3 əməkdar artist münasibət bildirib. Dünyanın hansı yerində artist dövlət büdcəsindən əmək haqqı alır? Müəyyən orkestrlər saxlanılır, qalanları isə özünün istedadına görə qazanır. Cenifer Lopesə dövlət büdcəsindən maaş verirlər? Əksinə, Şakira gedir məktəblər, bağçalar tikir. Bu yaxınlarda sunami olanda bütün tanınmış artistlər bir yerə yığışıb yardım göstərdilər. Yaxud Tarkanın özü. Azərbaycanda da bir sıra şou-biznes adamları özü konsertləri ilə qazanır və xeyriyyə işlərinə də vəsait ayrır. Yəni istedadlı adamlar qazanır. Amma kimin istedadı yoxdursa, ancaq deyinməklə məşğuldur. Mən adımı ştata yazım, oturum heç bir iş görməyim və deyim “dövlət, məni saxla”, biz bu psixologiyadan nəhayət, uzaqlaşmalıyıq. Hər kəs öz qabiliyyətinə, bildiyi işlə məşğul olmalıdır. Bununla da həm digərlərinə xeyir verməlidir, həm də özü qazanc götürməlidir. Teatrda bir rol oynaya bilməyən adam dövlət qarşısında tələb qoyur. Soruşan gərək, onun hesabına 10 nəfər gəlib, bilet alıb tamaşaya baxıbmı? Mən indidən təbil vururam ki, əvvəl-axır buna gəlinəcək, başqa variant yoxdur.
“Cenifer Lopesə dövlət büdcəsindən maaş verirlər? Şakira məktəb, bağça tikdirir”
– Amma siz deputatlara tənqidi yanaşanlara qarşı ittiham mövqeyində oldunuz.
– Yox, ittiham mövqeyində deyiləm. Belə çıxmasın ki, biz əmək haqqı davasını aparırıq. Təklif edirik ki, imkan dairəsində bütün sahələrdə artımlar olmalıdır. Cənab prezident ev də verir, təqaüd də verir, ad da. Hər gün bununla bağlı yeni xəbərləri oxuyuruq. Yaşlı nəsil var ki, Azərbaycan mədəniyyətinə qulluq edirlər, onlar daim diqqət göstərilir. Digərləri gətirib özlərini onlara tay etməməlidir. Yəni xidmət göstər, sonra tələb elə! Burada hər şey nəzərə alınır. Bizim işimiz qanun qəbul etməkdir. Qanunu qəbul edirik ki, bunların maraqlarına xidmət etsin. Qalan məsələlər bizlik deyil. Mən müəllim, ya həkim maaşı artıran deyiləm. Mən onların işinin yaxşılaşdırılması üçün qanun qəbul edirəm. Məsələn, mən dəfələrlə müharibə veteranları ilə bağlı məsələ qaldırmışam. Demişəm ki, bunların müavinətləri artırılsın. Oturmuşuq Əmək və Sosial Təminat Nazirliyində, hesablamışıq, görmüşük mümkün deyil.
– Niyə?
– Azərbaycanda müharibə veteranlarının sayı 90 minə çatıb. 90 min iki ordu deməkdir. O boyda Əfqanıstanda qulluq edən sovet ordusunun tərkibində 45 min hərbçi var idi. Amma bizdə 90 min veteran var, guya Qarabağ müharibəsində iştirak edib. O vaxt batalyondan böyük ordu forması yox idi. Ancaq kim ordan keçibsə, adını yazdırıb. Beləcə, haqqı olanın da haqqı itib.
– Haqqı olan demişkən, şəhidlərin və əlillərin “qan pulu”nun ödənilməsi bu il da mümkün olmadı. Budəfəki büdcə müzakirələrində bu məsələ həllini tapa bilərmi?
– Mən o məsələni də qaldırmışam. İndi sosial təminat büdcəsində yenə məsələ qaldıracağıq ki, bu, əmanətlərin verilməsi ilə əlaqədar daxil olunsun, mərhələ-mərhələ ödənilsin. Bunun üstündən müəyyən dövr keçib. Amma bununla yanaşı, biz büdcəyə daxil edək, məsələn, bu il bir, növbəti il başqa hissə ödənilsin. Təbii ki, bunlar vacib məsələlərdir və həllini tapmalıdır.
– Keçən il demişdiniz ki, büdcə təkcə Samir Şərifov, ya başqasının deyil, hamınındır, ona görə də bütün nazirlər müzakirələrdə iştirak etməlidir. Komitələrdəki müzakirələrə hamı qatılırmı?
– Büdcə hələ komitələrdə müzakirə olunur, sonra plenar iclasa çıxarılacaq. Mən də orda dedim biz burada açıq müzakirə edək ki, plenar iclasa tam hazır şəkildə çıxaraq. O halda bilinəcək ki, nəyi etmək olar, nəyi yox, Çünki dövlətin konkret imkanları var, ancaq eləsini biz bilsək də, eləsini bilmirik. Ona görə də deyə bilmərik ki, bu gün filan sahədə beşqat artım olacaq. Çünki bilmirəm o imkan var, ya yox. O, aidiyyəti strukturlara aiddir.
– Son günlər ən çox danışılan mövzulardan biri kərə yağının qiymətinin artımı oldu, hətta prezident məsələyə müdaxilə etdi və rüsumlar aşağı salındı.
– Təbii ki, biz belə məsələləri müvafiq strukturlarda qaldırırıq və son nəticədə cənab prezident müdaxilə edir. Amma əslində buna qədər o sahəyə cavabdeh olan adamlar bunu qaydasına salmalı idi. Cənab prezidentə kömək, dəstək bundan ibarətdir. Hər kəs öz üzərinə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirsə, həm əhalinin işi qaydasında olar, həm də bir-birinə ötür-ötür olmaz. Bir adam çıxıb açıq şəkildə demir ki, tutalım müəllimin, ya həkimin əmək haqqını 100 faiz artıra bilərəm, ya yox. Artırsam, səbəbi nədir, artırmasam, nədir. Biz bununla bağlı təqdim olunan sənədə müəyyən korrektələr edə bilərik. Yoxsa bunu fundamental olaraq həll etmək səlahiyyəti bizim əlimizdə deyil. Ona görə də hər bir aidiyyəti şəxs özü bunu qaldırmalı və məsələləri həll etməlidir. Etmirlərsə də, insanları başa salmalıdırlar ki, səbəb nədir. Səbəbini izah etməyəndə hamı deyir ki, mənim maaşım, təqaüdüm niyə qalxmamalıdır?..
Elşad PAŞASOY
