İndiki Azərbaycan-Rusiya münasibətlərinin uğurla inkişaf etməsinin açarı, əlbəttə ki, şəxsi etimad münasibətləri və iki ölkə liderləri – İlham Əliyev və Vladimir Putin arasında daimi siyasi dialoqdur. Dövlət başçılarının qarşılıqlı anlaşma və qarşılıqlı etimada əsaslanan davamlı təmasları ikitərəfli əməkdaşlığın uzunmüddətli istiqamətlərini və dövlətlərarası tərəfdaşlığın davamlı inkişafını müəyyənləşdirir.
Strateji tərəfdaşlığı daha da gücləndirmək üçün qarşılıqlı mövqenin olduğu Rusiya və Azərbaycan prezidentlərinin Rusiya Konstitusiyasına dəyişikliklərlə bağlı ümumrusiya səsverməsinin uğurla başa çatmasından sonra son telefon danışıqlarında bir daha təsdiqləndi. Rusiya xalqı tərəfindən təməl qanuna edilən vacib dəyişikliklərin birmənalı olaraq bəyənilməsi ilə bağlı V.Putini təbrik edən İlham Əliyev, çoxşaxəli iqtisadi və mədəni qarşılıqlı əlaqələrin qurulması üçün etibarlı əsas kimi iki ölkə arasındakı dostluq və mehriban qonşuluq prinsiplərinə özünün dəyişməz sadiqliyini ifadə etdi.
iki millətin liderləri iki qardaşın strateji ittifaqı üçün möhkəm bir zəmin qoydular
Heydər Əliyev və Vladimir Putin platforması
Etiraf etmək lazımdır ki, Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsi ilə iki ölkə arasındakı münasibətlər bir çox çətinlikləri dəf etdi. Cümhuriyyətin qurucusu Heydər Əliyev onları doğru, tarixən qonşu və qarşılıqlı faydalı məcraya qaytardı. İstedadlı siyasətçi və güc ustası hakimiyyətə qayıdışının ilk günlərindən Moskva ilə əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirdi. H.Əliyevin Azərbaycanın MDB-yə üzv olması ilə bağlı qərarı Sovet məkanının xaotik dağılması zamanı itirilmiş tarixi Rusiya-Azərbaycan siyasi, sosial-mədəni və iqtisadi tərəfdaşlığının dirçəlişinə kömək edən körpü oldu.
Ancaq bir çox geosiyasi və iqtisadi reallıqlar üzərində kifayət qədər dərin qarşılıqlı anlaşma əldə etmək yalnız 2000-ci illərin əvvəllərindən – Rusiyada tarixi miqyaslı bir siyasətçi Vladimir Putinin hakimiyyətə gəlməsi ilə mümkün oldu. Fırtınalı 90-cı illərdə böhran yaşayan iki ölkə arasındakı münasibətlər geridə qaldı və Moskva ilə Bakı regional təhlükəsizlik və əməkdaşlığın keyfiyyətcə yeni sisteminin formalaşmasına eyni yanaşmalara əsaslanan strateji tərəfdaşlığı inkişaf etdirməyi hədəf aldılar.
Heç bir dost ölkəyə qarşı coğrafi üstünlüyünün geosiyasi vasitə kimi istifadə edilməsinə imkan verməyən Azərbaycanın siyasi vektorunu yüksək qiymətləndirən məhz hazırkı Rusiya Prezidenti oldu. Əksinə, Azərbaycan bölgə ölkələrinə Avropa və Asiyanın qovuşuğunda əlverişli yerlərdən faydalanmaq və sıx əməkdaşlıq şəraitində böyük enerji və nəqliyyat layihələrini həyata keçirmək üçün fürsət verməyə hazır idi. İlk növbədə milli maraqlarını nəzərə alaraq, Azərbaycan, eyni zamanda, proqnozlaşdırıla bilən, sabit və şəffaf xarici siyasət aparan regional qonşuları ilə davamlı tərəfdaşlıq qurur. Və bu, ilk növbədə Rusiya Federasiyasıdır.
İlham Əliyev Heydər Əliyevin xarici siyasət konsepsiyasını davam etdirdi
İqtisadiyyatı və energetikanı hədəfə götürmək
“Rusiya ilə münasibətlərimiz bəzi digər xarici siyasət gündəmlərindən azaddır. Zamanla sınaqdan keçiblər. Hər iki tərəf bu əlaqəni strateji tərəfdaşlıq əlaqəsi adlandırır. Əslində, bu elə belədir, çünki biz həm qonşu, həm də yaxşı dostlarıq” deyən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ötən ilin oktyabrında” Rossiya “telekanalına müsahibəsində müasir respublikanın qurucusu tərəfindən həyata keçirilən sıx siyasi tərəfdaşlıq və ittifaq konsepsiyasını inkişaf etdirdiyini söyləmişdi.
Əməkdaşlığın ən yüksək səviyyədə təsdiqlənməsi üçün, bu günlərdə, 2-3 iyul tarixlərində Rusiya və Azərbaycanın beyin mərkəzləri – “Valday” Müzakirə Klubu və Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzi (BMTM) enerji təhlükəsizliyi və siyasi risklər mövzusunda vebinar keçirdilər. BMTM sədri Fərid Şəfiyev hər iki ölkəni rəqabətçi komponenti bir kənara qoymağa və perspektivli layihələr, o cümlədən enerji layihələri üzərində əməkdaşlığa yönəltməyə çağırdı.
Ötən əsrin 90-cı illərinin sonlarında Azərbaycanın “Əsrin müqaviləsi”nin həyata keçirilməsində Rusiyanın “LUKOIL” neft şirkətinin iştirakı perspektivli əməkdaşlığın ilk mərhələsi oldu. Sonradan Azərbaycanın enerji baxımından zəngin təbii sərvətləri Rusiya şirkətlərinin neft və qaz layihələrinə cəlb olunması üçün geniş imkanlar açdı. İki ölkə hazırda Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi kimi bir çox transmilli layihələrin təşviqi üzərində işləyir. Moskva strateji əhəmiyyətli Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsində iştirak edir.
İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi hazırda 3 milyard dollara çatır. Azərbaycanda Rusiya kapitalının iştirakı ilə 900 şirkət fəaliyyət göstərir. Azərbaycan şirkətləri ilə yanaşı, QAZ və KamAZ kimi tanınmış Rusiya markaları tərəfindən müxtəlif layihələr həyata keçirilir. Turizm sahəsində də fəal əməkdaşlıq müşahidə olunur. Rusiyadan gələn turistlər Azərbaycan qonaqlarının ümumi siyahısında həmişə ilk yerdə olublar.
İki ölkə arasındakı hərbi-texniki əməkdaşlıq da münasibətləri strateji əhəmiyyətli edir.
Azərbaycan və Rusiya bir çox unikal geoiqtisadi layihələrin müəllifləridir
Rusiyanın rolunu başa düşmək
Yaxın əməkdaşlığa Azərbaycanın əvvəlki tarixi dövrdə humanitar, təhsil sahəsindəki qarşılıqlı səylər nəticəsində əldə olunan çox şeyləri, həm Azərbaycan, həm də rus dilində səlis danışan Azərbaycan xalqı üçün adi hala çevrilən ikidilliyi qoruyub saxlaması kömək edir. Və yeni mədəni, humanitar və təhsil layihələri iki ölkənin, iki xalqın daha da yaxınlaşmasına xidmət edir.
Milli maraqların prioritetliyi Azərbaycanın xarici siyasətinin bloklardankənar xarakterini qabaqcadan müəyyən etdi. Eyni zamanda beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizə və Moskvanın öz təhlükəsizliyinə yönəlmiş digər geosiyasi hərəkətləri kimi vacib məsələlər Bakıda anlaşma və dəstək tapır. Çünki Rusiyanın geosiyasi rolunun başa düşüldüyünü Prezident İ.Əliyevin özü vurğuladı. “Rusiya bizim bölgədəki sabitliyin qarantıdır”,-deyə Prezident bir çox dövlət başçılarının yanında bəyan etdi.
Ancaq Azərbaycan da Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllində eyni anlama, Rusiyanın təsirli təsirinə bel bağlayır. Bu, təkcə Bakı üçün deyil, həm də ümumi regional təhlükəsizlik baxımından əhəmiyyətlidir və hamı üçün faydalı olan Avrasiya layihələrinin həyata keçirilməsinə imkanlar yaradardı.
Azərbaycan və Rusiya bölgədəki digər ölkələr arasında həll olunmamış bir çox mürəkkəb problemləri həll edə biliblər. Bunların arasında, məsələn, sərhədlərin demarkasiyasını göstərmək olar. Əlbəttə ki, qarşılıqlı anlaşma və ölkələr arasında artan inam, bölgədəki Azərbaycan düşmənlərinin və onların Rusiyadakı lobbi qüvvələrinin hədsiz narahatlığına səbəb olur.
Düşmənlərin iftiraları
Bununla əlaqədar bəzi xarici nəşrlərin koronavirus pandemiyası ilə bağlı elan edilmiş karantindən sonra Azərbaycan-Rusiya sərhədində yaranmış vəziyyətə qərəzli diqqəti təsadüfi deyil. Sərhədlərin bağlanması, təəssüf ki, ölümcül bir infeksiyanın yayılması təhlükəsi ilə ifadə olunan gerçəklikdir və buna bənzər tədbirlər demək olar ki, dünyanın bütün ölkələri tərəfindən görülüb. Təbii ki, bu həm xaricilərin, həm də öz vətəndaşlarının ölkələrinə giriş-çıxışı ilə bağlı çətinliklərə səbəb oldu. Eyni şey Azərbaycanın da başına gəldi.
Lakin sərhədlərin bağlanmasının ilk günlərindən başlayaraq, Azərbaycan və Rusiyanın dövlət strukturları qarşılıqlı dialoq və əməkdaşlıq yolu ilə öz vətəndaşlarının vətənlərinə qaytarılması prosesini əlaqələndirdilər. Azərbaycan hər həftə həmvətənlərini qəbul edərək, bütün mümkün tibbi və epidemioloji tədbirləri görür.
Ölkələrimiz daha bir müasir problemə – qlobal pandemiyaya qalib gələcəklər
Tamamilə aydındır ki, ilk növbədə yaşlıların, xəstələrin, qadınların, uşaqların və ailələrin evə qayıtmalarına kömək etmək lazımdır. Pandemiyanın yaratdığı vəziyyəti dünyanın heç bir yerində heç kim gözləmirdi və dünyanın heç bir ölkəsində bu qədər karantin mərkəzləri, xüsusi xəstəxanalar mövcud deyildi, buna görə də insanlar arasında hərəkət prosesi istədiyimiz qədər sürətlə baş vermir. Buna baxmayaraq, mart ayının sonundan bu günə qədər təxminən dörd min Azərbaycan vətəndaşı Rusiyadan çıxarıldı, onlardan üç minə qədəri Dağıstandakı quru sərhədi üzərindən keçdi. Mayın ortalarında iki dövlət başçıları arasında telefon danışığından sonra azərbaycanlıların öz vətənlərinə qayıtması prosesi xeyli sürətləndi və hər həftə yüzlərlə insan Azərbaycan-Rusiya sərhədini keçdi.
Qarşılıqlı razılığa əsasən, Azərbaycan nümayəndə heyəti, o cümlədən Daxili İşlər, Fövqəladə Hallar nazirliklərinin və digər strukturların nümayəndələri Dağıstandadırlar və onlar Azərbaycan vətəndaşlarının qaytarılması ilə bağlı məsələlərin həlli üçün rusiyalı həmkarları ilə sıx əlaqədə işləyirlər.
COVID-19 infeksiyasına yoluxma sayının artması fonunda Azərbaycanda sərt karantin iyulun 20-dək uzadılıb. Ancaq buna baxmayaraq, hökumət vətəndaşlarını geri qaytarmaq üçün hər cür səy göstərməyə davam edir. Hakimiyyət xaricdəki azərbaycanlıları olduqları ölkələrin qanunlarını başa düşməyə və onlara əməl etməyə çağırır.
Erməni lobbi qrupları bir qayda olaraq istənilən hər hansı bir problemli vəziyyətdən böhtan, təxribat məqsədi ilə istifadə etməyə cəhd edir, Azərbaycanla Rusiya arasında gərginlik yaratmağa çalışırlar. Pandemiya ilə əlaqəli problemlər də istisna deyildi. Qlobal fəlakət fonunda belə, Azərbaycanın düşmənləri öz çirkin iftiralarından əl çəkmirlər. İki dost dövlətin bu layiq olmayan hiylələrə diqqət yetirməsinə dəyərmi? Bax, hətta bu şəraitdə, vəziyyətin çətinliyinə baxmayaraq, Azərbaycan və Rusiya diplomatları, gömrük işçiləri, həkimlər, polislər hər iki ölkənin vətəndaşlarını vətənlərinə qaytarmaq üçün fəal işlərini gecəli-gündüzlü davam etdirirlər.
İyulun əvvəlində “Valday” Rusiya Müzakirə Klubu və Azərbaycan Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin iclasında, digər məsələlərlə yanaşı, iki ölkə arasında informasiya təhlükəsizliyi və medianın qarşılıqlı əlaqəsi ilə bağlı aktual məsələ də müzakirə edildi. Qondarma saxta xəbərlərlə işləmək və mediadan təxribat məqsədi ilə istifadə üsulları da nəzərdən keçirildi.
Redaksiyamız, öz növbəsində, hamını koronavirus pandemiyası səbəbindən bütün ölkələrin (isisnasız olaraq) düşdüyü çətin vəziyyəti dəqiq və balanslı şəkildə işıqlandırmağa çağırır. Böhranı yalnız birlikdə aradan qaldıra bilərik və iki strateji tərəfdaş – Azərbaycan və Rusiya arasında əməkdaşlıq bu gün həmişəkindən daha çox vacibdir.
Müstəqil.AZ
