Hasanboy Qayıbla tanışlığımız bir neçə il öncə baş tutub. Sonra Türkiyədə keçirilən ədəbiyyat və sənət festivalında bərabər iştirak etmişik. Tacikistanda doğulan Hasanboy Qayıb özbək ədəbiyyatı və mədəniyyətinin geniş şəkildə təbliği ilə məşğul olan bir yazardır. Qardaş türk qurumları ilə intensiv əlaqələr quran, türk birliyi və bərabərliyi üçün çalışan bir Turan sevdalısıdır. Qısa tərcümeyi-halını qeyd etməklə, Şahməhəmməd Dağlaroğlunun dilimizə çevirdiyi onun bir neçə şeirini oxuculara təqdim edirəm.
Hörmətlə: İlqar Türkoğlu
Həsənbay Qayıb – 1 yanvar 1968-ci ildə Tacikistan Respublikasının Tursunzoda (Regar) şəhərində anadan olub. Özbək, rus, alman və tacik dillərində bir çox şeir və nəsr kitabları nəşr edirmişdir.
Tacik, rus və türk poeziyasının nümunələrini özbək dilinə tərcümə edərək kitab şəklində nəşr etdirmişdir. Şeirləri türk, rus, ingilis, alman, tacik, azərbaycan, uyğur və qazax dillərinə tərcümə edilmişdir.
Türkiyə, Özbəkistan, Qazaxıstan, Rusiya və Qırğızıstanda keçirilən ədəbi festivallarda iştirak edib,bir çox diplom və sertifikatlara layiq görülüb. Tacikistan Respublikası Mədəniyyət və Mətbuat nişanı, Tacikistan Respublikası Jurnalistlər Birliyinin “Tacik mətbuatının 100 illiyi” medalı ilə təltif edilib. Rus poeziyasından etdiyi tərcümələrinə görə Rusiya Yazıçılar Birliyinin “İvan Bunin” mükafatına layiq görülüb. Örta Asiya mədəniyyəti və ədəbiyyatının dünyada tanıdılmasına və bölgədəki xalqların dostluğunun möhkəmlənməsinə verdiyi töhfələrə görə Orta Asiya Yazıçılar və Tarixçilər Birliyinin “Turan Birliyi” fəxri medalı ilə təltif edilib.
Rusiya Yazıçılar Akademiyasının, Çukurova Ədəbi Cəmiyyətinin, Tacikistan Yazıçılar və Jurnalistlər Birliyinin üzvüdür. Örta Asiya Yazıçılar və Tarixçilər Assosiasiyasının qurucularından biri, eyni zamanda bu birliyin icraçı katibidir.
HƏSƏNBƏY QAYIB
Sabahkı gün
Sabahkı gün mükafatlar xəttində,
Mənə əyan deyil yazılan nədir.
Palçıq vücudumun səltənətində,
Ruhumu indidən narahat edir.
Kimliyini anla, söyləyir giryan,
Məni yüksəkliyə çağırmaqdadır.
Lakin nəfsiminsə, aşnası – şeytan,
Hər addımda yola maniyə atır.
Bu iki atəşin işgəncəsində,
Özüm də ikiyə parçalanıram.
Durmuşam elə bil car pəncəsində,
İztirabdan alov-alov yanıram.
Yalnız təkcə sənə dedim dərdimi,
Təkcə sən özünsən ən sadiq yarım.
Bağışla oyanmış aciz bəndəni,
Sən məni əfv elə, Pərvərdigarım!
Эртанги кун
Эртанги кун тақдир хатида
Не ёзилган менга ноаён.
Лой вужудим салтанатида
Руҳим тинсиз қилар ғалаён.
Кимлигингни англа деб гирён,
Юксакликка мени чорлайди.
Лекин нафсим ошноси- шайтон
Ҳар қадамда йўлим пойлайди.
Икки ўтнинг исканжасида
Мен иккига парчаланаман.
Турган каби жар ёқасида
Изтиробдан лов-лов ёнаман.
Фақат сенга айтгум дардимни,
Танҳо ўзинг энг содиқ ёрим.
Кеч уйғонган ожиз бандангни
Афу этгин, Парвардигорим
***
Uğur sizə baxsın, hər ləhzə gülüb,
Bülbültək şən nəğmə oxuyun hər an.
Ancaq… Özünüzə bunca vurulub,
Əsla, özgələri saymayın nadan.
Mənəmlik, lovğalıq sizi almasın,
Heç kimə verməyin nə dərd, nə azar.
Yerdən iblis kimi siz qovulmayın,
Hətta, həzər etsə sizlərdən məzar.
* **
Омад сизга боқсин ҳар лаҳза кулиб,
Сайраб юраверинг булбулдек шодон.
Фақат … Ўзингизга маҳлиё бўлиб,
Ўзгаларни сира атаманг нодон.
Манманлик, кибрга берилиб кетманг
Инсонлар кўнглига берманг ранж, озор.
Заминдан иблисдек қувилиб кетманг,
Сиздан ҳазар қилса ҳаттоки мозор.
08.08.2020
Ərəfə günləri
Ərəfə günləri məhəbbət ilə,
Könül qapıların açın taybatay.
Ürək ağrıtmayın hətta bilmədən
Hamıya eləyin yaxşılığı pay.
Ərəfə günləri dostlar, istəyi,
Aralı tutmayın bir-birinizdən.
Ancaq yaxşılığın gül-çiçəkləri,
Çıxsın həya ilə ürəyinizdən.
АРАФА КУНЛАРИ
Арафа кунлари муҳаббат билан
Кўнгил эшикларин очиб қўйинг ланг.
Кимнингдир дилини оғритиб билмай,
Кимгадир яхшилик қилгансиз, эсланг.
Арафа кунлари меҳрингиз дўстлар
Асло дариғ тутманг бир-бирингиздан.
Токи яхшиликнинг гул, чечаклари
Яшнаб униб чиқсин дил тўрингиздан.
Yeni il arzusu
Ömrümüzün ağacından qəfil qopdu.
Qalmaqdadır hələ bircə yarpağımız.
Yaradana biz şükürlər etməliyik,
Heç sönməsin qəlbdə ümid çırağımız.
Diləyim bu: Yeni ildə hamımızdan,
Savab işlər, hə də şirin sözlər qalsın.
Ötən çağı xatırlasaq , qayğı deyil,
Ürəklərdə xoş işlərdən izlər qalsın.
ЯНГИ ЙИЛ ТИЛАГИ
Умримизнинг дарахтидан чирт узилди,
Яшнаб турган яна битта япроғимиз.
Яратганга шукроналар келтирайлик,
Ҳеч сўнмасин дилда умид чироғимиз.
Тилагим шу: янги йилда барчамиздан
Савоб ишлар ҳамда ширин сўзлар қолсин.
Кексайган чоғ эслаганда армон эмас,
Юракларда эзгуликдан излар қолсин.
* * *
Güllərin təbəssümü
Güllər təbəssümün görmüsüzmü siz? –
Gözəl təbəssümlə gülürlər güllər.
Onların söhbətin heç dinləmisiz?
Ürəkdən gülməyi bilirlər güllər!
Güllər təbəssümün görmüsüzmü siz?
İnsana yaxşılıq saçarlar onlar.
Bəxş edər rahatlıq, bəxş edər şadlıq,
Beləcə yaşayıb açarlar onlar.
Güllər təbəssümün görmüsüzmü siz?
Səmimi gülüşlə gülərlər güllər.
Saxtakarlıq bilməz, yalandan gülməz,
Yalan təbəssümdən ölərlər güllər.
ГУЛЛАР ТАБАССУМИ
Гуллар табассумин сиз кўрганмисиз?-
Чиройли табассум ќилади гуллар.
Улар суҳбатида ҳеч бўлганмисиз
Кулганда юракдан кулади гуллар!
Гуллар табассумин сиз кўрганмисиз?-
Инсонга яхшилик тилайди улар.
Бахш этар эзгулик, бахш этар шодлик
Шундан яйраб-яшнаб унади гуллар!
Гуллар табассумин сиз кўрганмисиз?-
Самимий табассум қилади гуллар.
Сохталикни билмас, ёлғондан кулмас
Ёлғон табассумдан ўлади гуллар!
* **
Kəndimizə gedib girəndə,
Həyətimizə yaxınlaşan dəm,
Məni gözləyib duran kimi,
Sevinər mehriban dədəm.
“Oğlum, yaxşı gəldinmi?” – deyə
Baxışları gözümə axır.
Bir azdan baxıram məhləyə,
Həsrətdən ürəyim ağrıyır.
Keçirəm qapının kanını,
Sehr, cazibə nur saçıb.
Budur, taxta miz üstündə,
Nənəm bilib, süfrə açıb.
“Əziz balam, gəlirsən deyə,
Yapdım təzə, isti fətir.
Gözlərindən nənən öpsün,
Bağrına da qoy bassın bir”
Eh, əziz ana məskənim,
Şirin xatirələr ocağı.
Hər dəfə qucağına gələndə
Ata-anamı görən sayağı.
Həyətdə bostanı iyləyər,
Anam qoyar astaca qədəm.
Üfüqlərə dikilib baxışı,
Xəyallara dalıbdı dədəm.
***
Қишлоғимга кириб бораркан,
Ҳовлимизга яқинлашган дам,
Мени кутиб ўлтирган каби
Туюлади меҳрибон дадам.
«Ўғлим, яхши келдингми?» -дея,
Тикилгандек кўзимга оғир.
Йўл бошлайди ҳовлига қараб,
Оҳ, соғинчдан юрагим оғрир.
Ўтар экан остона ошиб,
Бир нур чулғар сеҳрли, жозиб.
Ана, тахта сўри устида
Бувим кутар дастурхон ёзиб.
“Болажоним, келасан дея,
Ёпиб қўйдим сенга иссиқ нон.
Кўзларингдан бувинг ўргилсин,
Кел, бағримга босай, болажон!»
Оҳ, қадрдон она масканим –
Ширин хотиралар қўрғони.
Ҳар гал сенинг баѓрингга келсам,
Ота-онам келар кўргани.
Ҳовлидаги райҳонзор бўйлаб
Онам ташлар оҳиста қадам.
Уфқларга тикилиб ўйчан,
Хаёл суриб ўлтирар дадам.
Hasanboy Gоyib
Haqq yolunu anlayan insanlara eşq olsun!
Birləşməyən el daim xar olar, təlaş olar,
Bu cür elin bağrı dağ, gözlərində yaş olar.
Belə elin balasının on beşi də baş olar,
El dərdini dinləyən oğlanlara eşq olsun!
Haqq yolunu anlayan insanlara eşq olsun!
Yüz ildə bir dünyaya gələr imiş dahi ad,
Ədalət olan yerdə könüllər də olar şad.
Ərlər rəhbərlik etsə vətən də olar abad,
El dərdini dinləyən oğlanlara eşq olsun!
Haqq yolunu anlayan insanlara eşq olsun!
Siz gəzən bu torpaqda böyüklərin izi var,
Arxanızca millətin min-min baxan gözü var.
Həsənbəyin ürəkdə sizə çatan sözü var:
El dərdini dinləyən oğlanlara eşq olsun!
Haqq yolunu anlayan insanlara eşq olsun!
TASANNО
Birlashmagan el dоim xоr bo’lar, talоsh bo’lar,
Bunday elning bag’ridоg’, ko’zlarida yosh bo’lar.
Bo’lar elning farzandi o’n bеshida bоsh bo’lar,
El dardini tinglagan o’g’lоnlarga tasannо,
Xaq yo’lini anglagan insоnlarga tasannо.
Yuz yilda bir dunyoga kеlar emish buyuk zоt,
Adоlat bo’lgan mulkda ko’ngillar ham bo’lar shоd.
Mardlar yo’lbоshchi bo’lsa vatan ham bo’lar оbоd,
El dardini tinglagan o’g’lоnlarga tasannо,
Xaq yo’lini anglagan insоnlarga tasannо.
Siz yurgan bu tuprоqda buyuklarning izi bоr,
Оrtingizda millatning minglab qоra ko’zi bоr.
Hasanbеkning dilida sizga aytar so’zi bоr:
El dardini tinglagan o’g’lоnlarga tasannо,
Xaq yo’lini anglagan insоnlarga tasannо.
Özbək dilim
Türk dillərinin gül tacı – özbək dilim,
Gül könlümün meracı – özbək dilim.
Aləm içində aləmdir insan qəlbi,
Qəlbimdəki siracım – özbək dilim.
Öz avazımın sazımda səslənməsinə,
Vardır sənə ehtiyacım, özbək dilim.
Hər iki cahan mülkündə əziz bildim,
Dəniz dürüsən, xəracım –özbək dilim!
ЎЗБЕКТИЛИМ
Туркийтилларгултожиўзбектилим,
Гулкўнглимнингмеърожиўзбектилим.
Оламичраоламдиринсонқалби,
Қалбимдагисирожимўзбектилим!
Ўзовозим, созимдакуйлашучун
Борсенгаэҳтиёжимўзбектилим.
Иккижаҳонмулкиданазизбилдим,
Тенгсиздурухирожимўзбектилим!
18.05.20
İnanın, baharlar gələcək,
Bir ömrü qalmarıq düzlərdə.
Sevgi ağacımız göyərər,
Göz yaşi axırsa gözlərdən.
Alovlu eşqimiz ovcunda,
Hicranın düzləri yanacaq.
Sevgimiz ağacdır, qoluna
Biz deyən bəxt quşu qonacaq.
Bu qədim, vəfasız dünyada,
İlk dəfə açılar eşq gülü.
Aşiqlər əl açar duaya,
Biz xoşbəxt olarıq, sevgili.
*
Ишонгинбаҳорларкелади,
Бирумр rолмасмиздаштларда.
Севгимиздарахтиунади,
Кўзлардинтўкилганёшлардан.
Оташинишқимизтафтидан,
Ҳижроннингдаштлариёнади.
Севгимиздарахтишохига,
Бизкутганбахтқушиқўнади.
Бу қадим бевафо дунёда
Илк бора очилар ишқ гули.
Ошиқлар қўл очар дуога,
Биз бахтли бўламиз севгилим.
2003
*
Günlər ötüb keçən illərə bənzər,
Sənsiz… tənhalığın caynaqlarında.
Birgə gəzməyimiz ömrümü bəzər,
Gəzərdim mehrinin sığllarında.
Günlər ötüb keçir, ürəyi əzib,
Nə bir sirdaşım var, nə bir həmtayım.
Arzum, xəyallarım küləktək əsib.
Səni axtarıram, Nigarım – Ayım!
Günlər ötməkdədir… mən hələ yalqız
Tayını itirmiş şir kimi xaram.
Sənsiz mən heç kiməm, sənsiz mən aciz,
Yolunu itirmiş aşiqi-zaram.
Günlər ötməkdədir, mən isə yalqız…
*
Кунлар ӯтаётир йиллларга менгзаб
Сенсиз… ёлғизликнинг қийноғларида.
Бирга юрганингда умримни безаб
Юрардим меҳрингнинг ардоғларида.
Кунлар ӯтаётир юракни эзиб
На бир сирдошим бор, на бир ҳамроҳим.
Орзу хаёлларим шамолдай тӯзиб
Сени ахтараман Нигорим-Моҳим!
Кунлар ӯтаётир… мен ҳамон ёлғиз.
Жуфтини йӯқотган шер каби хорман.
Сенсиз мен ҳеч кимман, сенсиз мен ожиз
Йӯлини йӯқотган ошиғи зорман.
Кунлар ӯтаётир, мен эса ёлғиз…
15.09.2016
Haqq yolu ilə getmək vacib
Dünya nədir, savaşlı evmi,
Ya ki böyük bazarmı, dünya?
Mərdin dərdi namərdə kefmi,
Yaxşılara azarmı dünya?
Düzgün yaşayıb gəzəndə həm,
Kor olmadı bir para alçaq.
Ardınca daş atıb dəmbədəm,
Dostunam deyib açdı qucaq.
Belələrinə ürək versən,
Od düşəcək xanimanına.
Malını ki dartıb aldılar,
Gözü dikəcəklər canına.
Ürəyi verib tək olan Yara,
Haqq yolu ilə getmək vacib.
Salam olsun sadiq dostlara!
Tarix. İmza: Həsən bəy Qayib.
Ҳақ йўлидан кетмайлик тойиб
Дунё нима? Талошли уйми,
Ёки катта бозорми, дунё?
Марднинг марги номардга тўйми?
Яхшиларга озорми, дунё?
Тўғри яшаб юрганингни ҳам,
Кўролмайди бир тўда олчоќ.
Ортингдан тош отиб дам- бадам
Дўстингман деб очади қучоқ.
Бундайларга дилингни берсанг,
Ўт қӯйишар хонумонингга.
Молингни-ку тортиб олишар,
Кўз тикарлар яна жонингга.
Дилни бериб ягона Ёрга,
Ҳақ йўлидан кетмайлик тойиб.
Салом бўлсин содиқ дӯстларга !
Сана. Имзо. Ҳасанбой Ғойиб.
***
Bir ovuc yaxşılıq, bir misqal mehr,
Olarsa ürəklər boyanar nura.
Şölətək bir sevinc oyansa qəlbdə,
Bütün varlıqları çatdırar vara.
*
Бирҳовучэзгулик, бирмисқолмеҳр,
Бўлсаагардилнинурафшонэтгай.
Шуъладекбирсоғинчуйғонсақалбда,
Бутунборлигингнидурахшонэтгай.
Azərbaycan dilinə çevirən: Şahməmməd Dağlaroğlu
Ӯзбекчадан Şahməmməd Dağlaroğlu таржимаси
