Tanınmış türkoloq alim Güllü YoloğluAzərbaycan Əlifbası və Azərbaycan dili (Dövlət dili) Günü ilə bağlı təkliflə çıxış edib. Müstəqil.Az türkoloq xanımın təklifini olduğu kimi yayınlayır:
Məlumdur ki, 1922-ci ildə Azərbaycan hökumətinin qərarı ilə yaradılmış Yeni Əlifba Komitəsinə Azərbaycan (türk) dili üçün latın qrafikalı əlifba tərtib etmək tapşırığı verilmişdir. Azərbaycan rəsmi olaraq 1923-cü il oktyabrın 20-də latın qrafikalı əlifbaya keçmiş və 1929-cu il yanvarın 1-dən etibarən Azərbaycanda kütləvi şəkildə latın qrafikalı əlifba tətbiq edilmişdir. Moskvanın göstərişi ilə 1940-cı il yanvarın 1-dən kiril qrafikalı əlifbaya keçmək haqqında qərar qəbul olundu...
Sovetlər Birliyi dağıldıqdan sonra Azərbaycanda yenidən latın qrafikalı əlifbaya keçidlə bağlı təşəbbüslər irəli sürülməyə başlanılmışdır. 1 avqust 1990-cı il tarixində alim Afad Qurbanovun təşəbbüsü ilə Azərbaycan Əlifba Komissiyası yaradılmış, onun özü də komissiyanın sədri təyin edilmişdir. 25 dekabr 1991-ci ildə “Latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasının bərpası haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun qüvvəyə minməsi qaydası barədə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Milli Şurası Qərar da qəbul etmişdir.
Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev Azərbaycanda latın qrafikalı əlifbanın tətbiq olunması yönündə müəyyən addımlar atmış, “Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında” 18 iyun 2001-ci il tarixli və “Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili gününün qeyd edilməsi haqqında” 9 avqust 2001-ci il tarixli fərmanları ölkənin ictimai-siyasi həyatında mühüm hadisə olmuşdur.
“Dövlət müstəqilliyinin başlıca rəmzlərindən biri sayılan ana dilinə dövlət qayğısının daha da artırılmasını təmin etmək, Azərbaycan ədəbiyyatı, mədəniyyəti və elminin ən gözəl nümunələrini müasir dövrdə təbliğ etmək və gələcək nəsillərə çatdırmaq məqsədilə Azərbaycan dilində əvvəllər kiril qrafikasında çap olunmuş əsərlərin latın qrafikası ilə yenidən nəşrinin kütləvi şəkildə həyata keçirilməsi zərurətini nəzərə alaraq” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev də 12 yanvar 2004-cü ildə “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” Sərəncam imzalamışdır…
Ümummilli Lider Heydər Əliyev 2001-ci il avqustun 9-da imzaladığı fərmanla avqustun 1-i Azərbaycan Respublikasında Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan dili Günü elan edilmişdir. Qeyd etdiyimiz kimi, 1 avqust 1990-cı il tarixində Azərbaycan Əlifba Komissiyası yaradılmışdır. Komissiyanın yaradıldığı günün, yəni 1 avqustun Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan dili Günü elan edilməsinin təsadüf olduğunu düşünürük…
O da məlumdur ki, 1 avqustda ölkəmizin bağçadan tutmuş ali məktəblərə qədər bütün tədris müəssisələri tətildə olurlar. 1 avqust tarixini Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan dili Günü olaraq yalnız bəzi kütləvi informasiya vasitələri yada salır. Bu günün aid olduğu əsas auditoriya bu Günün qeyd olunması prosesindən kənarda qalır, nəticədə belə önəmli bir hadisə çox sönük keçir və layiqli qiymətini almır.
Bunu Milli Ordu günümüzlə bağlı da söyləyə bilərik. Bu gün də yay fəskinə təsadüf etməsinə baxmayaraq, hələ də 23 fevral tarixini qeyd edənlər var.
Müstəqil Azərbaycan Respublikasında latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasının bərpa edilməsi böyük tarixi əhəmiyyət kəsb etdiyindən təklif edirik ki:
Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan dili Günü 1 avqust tarixindən 1923-cü ildə Azərbaycanın rəsmi olaraq latın qrafikalı əlifbaya keçdiyi günə, yəni 20 oktyabr tarixinə keçirilsin.
GÜLLÜ YOLOĞLU
türkoloq
