Sabir Rüstəmxanlı: “Onlarla yanaşı yaşamağa məhkumuq”
Elman Məmmədov: “Ermənilərlə mehriban yaşamaq mümkün deyil. Ümumiyyətlə, bu, yanlışdır”
Sərdar Cəlaloğlu: “Birgəyaşayışın mümkünsüzlüyünü təbliğ etmək xüsusi bir “tələ”dir – rusların və ermənilərin “tələsi”
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi (STM) cəmiyyətimizdə böyük maraq doğuran sorğu keçirib. Sorğu sənədlərində Vətən müharibəsinin yekunlarına ictimai münasibət göstərir ki, xalqımız regionda baş verən siyasi reallıqlar və proseslər haqda dolğun məlumata malikdir. 44 günlük müharibə ilə bağlı müxtəlif nüanslara toxunulmasına baxmayaraq, soruğuda azərbaycanlılarla ermənilərin birgəyaşayışına münasibət maraqlı nəticələrlə yadda qalıb.
Sorğu zamanı müəyyən edilib ki, əhalinin mühüm bir hissəsi (66.2 faiz) Qarabağın inzibati ərazilərində azərbaycanlılarla ermənilərin birgəyaşayışının heç zaman mümkün olmayacağını, 19.4 faiz isə bir neçə ildən sonra mümkün ola biləcəyini düşünür. Cəmi 4.8 faiz respondent hesab edir ki, bu, yaxın gələcəkdə mümkündür. Məsələn, Şəki-Zaqatala və Yuxarı Qarabağ əhalisinin 80.0 faizdən çoxu birgəyaşayışın əleyhinə mövqe sərgiləyib. Abşeronda yaşayanların da əhəmiyyətli hissəsi eyni rəyi bölüşür (73.7 faiz).
Tanınmış ictimaiyyət nümayəndələri də ermənilərlə birgəyaşayışın mümkün olub-olmayacağına dair fikirlərini “Sherg.az”la bölüşüblər.
Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının (VHP) sədri, millət vəkili Sabir Rüstəmxanlı düşünür ki, hər iki xalq gec-tez birlikdə yaşamağa məcbur olacaq:
“Müharibə bitsə də, Ermənistanla sülh müqaviləsi bağlanmayıb. Hələ yaralarımız yenidir, soyqırımılar, ermənilərin türklərə qarşı riyakar təbliğatları unudulmayıb. Hər şey millətimizin yaddaşındadır. Xalqımız ermənilərlə üz-üzə gəlməyə, birgə yaşamağa razı deyil. Düşünürəm ki, haqlıdırlar da. Amma taleyimiz belə gətirib ki, ermənilərlə qonşu olmuşuq. Belə bir deyim var: “Qonşun pisdirsə, köç qurtar”. Lakin biz köçməyə hazırlaşmırıq. Çünki Qarabağ tarixi torpaqlarımızdır. Ermənilərin də tezliklə köçüb gedəcəkləri real deyil. Ona görə də onlarla yanaşı yaşamağa məhkumuq. Bu qonşuluq bizi məcbur edəcək ki, dil tapıb danışaq və yenə əvvəlki münasibətlər bərpa olunsun”.
Parlament üzvü hesab edir ki, Ermənistan dövlətinin antitürk siyasəti olmasa, sadə ermənilər azərbaycanlılarla mehriban yaşayarlar:
“Biz vaxt itirmədən Qarabağda, Xocalıda, Xankəndində və digər torpaqlarımızda yerləşməliyik. Sülhməramlılar bölgədədirsə, təminat yaratmalıdırlar ki, iki xalq bir-birinin üstünə qalxmasın. Fikrimcə, yaralarımız sağalmasa da, gec-tez bir yerdə yaşamağımız bizi məcbur edəcək ki, bir-birimizə dözək və birgə yaşayaq”.
Azərbaycan Demokratik Partiyasının(ADP) sədri Sərdar Cəlaloğlu ermənilər birgəyaşayışın tərəfdarıdır:
“Nə üçün Azərbaycanda ermənilərlə birgə yaşamaq mümkün olmur? Bunu başa düşə bilmirəm. Ermənilər dövlətimizin nəzarəti altında olandan sonra onlar bizim üçün hansı təhlükəni yarada bilərlər ki? Düzdür, ortada böyük cinayətlər olub, xeyli sayda şəhidlərimiz var. Amma bunları əsas götürərək siyasi məsələlərdə sadəlövhlük etmək olmaz.
Əslində birgəyaşayışın mümkünsüzlüyünü təbliğ etmək xüsusi bir “tələ”dir-rusların və ermənilərin tələsi. Azərbaycan xalqı arasında belə bir rəy formalaşdırırlar ki, guya birgə yaşayış olmaz. Bu zaman desinlər ki, ya Dağlıq Qarabağ müstəqil olmalıdır, ya da rus qoşunları bölgədə əbədi qalmalıdır ki, iki xalq bir yerdə yaşaya bilmədiyi üçün sülhməramlı missiyasını yerinə yetirsinlər.
Ona görə də belə yanaşma rusların bölgədə qalmasına xidmət edən ideyalardır. Bəziləri bu ideyanı bilərəkdən dəstəkləyir, bir çoxları isə bilmədən Rusiyanın maraqlarından çıxış edir”.
Millət vəkili Elman Məmmədov isə ermənilərlə birgəyaşayışın tərəfdarı deyil:
“Onlar bizi hər zaman düşmən elan edib, bu əqidə və ideologiya ilə tərbiyə olunublar. Ölkəmizdə bəziləri qeyd edir ki, “ermənilərlə mehriban yaşaya bilərik”. Bu, ona bənzəyir ki, “mən səni sevəcəm, sən sevməsən də”. Faşist ideologiyası ilə yaşayan xalq bütün türk dünyasını düşmən hesab edir. Fürsət düşdükcə isə ən qəddar və yaramaz hərəkətlərlə türklərə nifrətini təsdiq edirlər. Belə olduqda necə bir yerdə yaşamaq olar? Ermənilər məğlubiyyətdən sonra da düşmənlik mövqeyindən əl çəkmirlər”.
E.Məmmədov söyləyib ki, baş verən müsibətlər və soyqırımılardan sonra ermənilərlə mehriban yaşamaq mümkün deyil. Ümumiyyətlə, bu, yanlışdır:
“Bunu qəbul etmirəm. 44 günlük müharibə və ondan əvvəlki dövrlərdə də deyirdim ki, arzum ermənisiz Qarabağda yaşamaqdır. Belə deməyə haqqım var. Erməni niyə mənim çörəyimi yeyib, suyumu içməli, havamı udmalıdır?. Lakin bu, mənim və məni kimi düşünənlərin istəyindən asılı deyil. Ortada dövlətimizin yürütdüyü siyasət, cənab Prezidentin iradəsi var. Sadəcə vətəndaş mövqeyim belədir: ermənilərlə birgəyaşayışın əleyhinəyəm”.
