Gürcüstanda erməni-gürcü münasibətlərində müəyyən bir gərginlik daim sezilir. Bəzən Gürcü alimləri qonşuluq naminə buna göz yumsalar da, fakt-faktlığında qalır. Bu cür problemlər 20-ci əsrin əvvəllərində gürcü-erməni müharibəsinə gətirib çıxarmışdır. Həmin müharibənin nəticəsində Gürcüstan Lori bölgəsini itirmişdir. Bu günün özündə də, həmin problemlər ara-sıra özünü biruzə verir. Belə hallar ya erməni “alimlərinin” iddiaları nəticəsində, ya da Gürcüstanda yaşayan erməni separatçılarının gizlin dəstəyi nəticəsində gündəmə gəlir. Gürcü və erməni xalqlarının arasında gərgin qonşuluq münasibətlərinin uzun tarixi var.
Hələ tarixin erkən çağlarında bu münasibətləri erməni separatçılarının gürcü əlifbasına olan iddiaları gərginləşdirmişdir. Bəzi erməni alimləri vaxt_aşırı iddia qaldırırdılar ki, güya gürcü əlifbası erməni mənşəlidir. Vəziyyəti o zaman da, elə indinin özündə də bəzi üzdən iraq erməni tarixçilərinin iştahası da gərginləşdirir. Onlar zaman-zaman güya tarixi faktlara əsaslanaraq Gürcüstan ərazisində yerləşən xristian kilsələrinin böyük əksəriyyətinin qriqaryan ermənilərinə mənsub olduğunu söyləyirlər. Bu qabildən olan iddialara görkəmli gürcü alimi və ermənişünas Bondo Arveladze ayrı-ayrı məqalələrində tutarlı cavab verir. İki ölkə arasındakı münasibətləri erməni alimləri və ermənistanda yerləşən ayrı-ayrı partiya və cəmiyyətlərlə yanaşı, ara-sıra, gizlin şəkildə də olsa, Gürcüstanda yerləşən bəzi erməni cəmiyyətləri də gərginləşdirirlər.
Belə cəmiyyətlərin sırasında ilk növbədə Gürcüstanın cənub hissəsində (Samsxe-Cavaxeti) fəaliyyət göstərən “Cavaxka” cəmiyyətini göstərmək olar. Həmin cəmiyyət, sanki gürcülərə və Gürcüstana qarşı pusquda durub. Ələ fürsət düşdükcə, yaşadığı məmləkətə qarşı nankorluq edərək müxtəlif iddialar irəli sürür. Bəzən də açıq aşkar üzdəniraq erməni alimlərinə dəstək verir. Sözsüz ki, bu da, iki millət arasında olan gərgin vəziyyəti daha da gərginləşdirir. Hələ 19-cu əsrdə böyük gürcü yazıçısı və mütəfəkkiri İliya Çavçavadze “Daşların fəryadı” əsərində Gürcüstanda məskunlaşmış ermənilərin nankorluğu və gəvəzəliyi barədə yazarkən, gürcü xalqını onlarla münasibətdə çox ehtiyyatlı olmağa çağırırdı. 19-cu əsrin sonu və 20-ci əsrin əvvəllərində yaşayan gürcü şairi Vaja Pşavela bütün yaradıcılığını tolerantlığa və ali bəşəri dəyərlərə həsr etməsinə baxmayaraq, ayrı-ayrı məqalələrində ermənilərin Gürcüstana qarşı torpaq və mədəni irs iddialarında olmalarını dəfələrlə vurğulayırdı.
Erməni-gürcü münasibətlərinin ümumi mənzərəsinə nəzər salanda, ermənilərin əməlləri təəccüb doğurur və adamı dəhşətə gətirir. Gürcülər əsrlər boyu yüz minlərlə erməni qaçqınına sığınacaq, torpaq və yaşayış yeri versə də, onların qədirbilməzliyi bu günə kimi bitmir. Onların gürcülərə qarşı ərazi, mədəni, kilsə, ədəbi və başqa mövzulardakı iddiaları bu günə qədər də bitmək bilmir. Ermənilərin bu yaramazlıqlarına qarşı, dediyimiz kimi, ilk dəfə İlya Çavçavadze (1837-1907) “Daşların harayı” (1899) publisistik, şedevr əsərində səsini ucaltdı. O, adıçəkilən yazısında saxta erməni alimləri Artsrun, Riçov, Atkanov, Ezov, Xudabaşov və başqalarını ifşa etdi. Bu avantüristlər gürcülərin adını qəsdən ləkələmək istəyirdilər. İddialarla çıxış edir (“Oğru elə bağırdı ki, doğrunun bağrı yarıldı”) və qabaqdangəlmişlik siyasəti yürüdürdülər.
Ermənistanın regiondakı əsassız iddiaları və siyasətləri, yalnız Dağlıq Qarabağda deyil, o cümlədən onlarla həm şərqdən, həm qərbdən, həm şimaldan, həm cənubdan qonşuluq edən və ümumiyyətlə, onlarla qonşuluq etməyən ölkələr üzərində belə öz əksini tapır. Zaman dəyişdikcə, insanların mənəvi prinsipləri də dəyişir. Dövlətlərin iqtisadi, siyasi və diplomatik maraqları dəyişərək daha da güclənir, gücləndikcə də beynəlxalq arenada daha geniş yer tutur. Bunların isə maraqları və qonşularına olan əsassız iddiaları dəyişməz oldu. “Böyük Ermənistan” adlı arzularına nail olmaq məqsədi ilə, etiraz belə etmədən dəfələrlə böyük ölkələrin siyasətlərinin istifadə olunmuş kirli səhifələrinə çevrildilər.
Rus çarizminin siyasəti, ermənilərin Güney Qafqazda çoxalmasına səbəb oldu. Bu barədə P.İ.Şavrov “Güney Qafqazda rus işinin yeni təhlükəsi” adlı kitabında yazırdı: “Biz Güney Qafqazda müstəmləkəçilik fəaliyyətimizi oraya rusları köçürməklə deyil, başqa dindən olanları köçürməklə başladıq… 1826-1828-ci illərdə iki il davam etmiş müharibə qurtardıqdan sonra, 1828-1830-cu illərə kimi Güney Qafqaza İrandan 40 mindən yuxarı, Türkiyədən isə 84600 nəfər köçürdük və onları Yelizavetpol (keçmiş Gəncə – A.P.) və İrəvan quberniyalarının erməni əhalisinin çox cüzi olduğu ən yaxşı dövlət torpaqlarında yerləşdirdik”.
Erməni separatçılarının əsrlər boyu yürütdükləri “Hər şey bizimdir” adlı siyasəti qonşu Gürcüstanın ərazi bütövlüyü, din və mədəniyyətinə də təhlükə yaradır. Gürcüstanda yüzlərlə erməni kilsələrinin mövcud olması, gürcü əlifbasının güya Mesrob Maştots tərəfindən yaradılması, tanınmış gürcü yazıçısı Şota Rustavelinin erməni olması kimi iddiaları da buna bir sübutdur. Onların əsassız siyasəti alovlandıqca daha da böyüyüb dəhşətli fəlakətlər törədən bir yanğına bənzəyir.
Ermənistanın sabiq prezidenti Levon Ter-Petrosyan 1996-cı ildə Tiflisdə rəsmi səfərdə olarkən, erməni diasporu ilə görüşündə belə demişdi: “Necə vəziyyətdə olmağımıza baxmayaraq, gəlin səmimi olaq: yer üzündə elə bir dövlət varmı ki, orada 1 milyon erməni yaşasın? İstər Amerika, istərsə də Fransa olsun, orada 400 min erməni yaşayır. İstər Suriya, İraq, Liviya, Argentina, istərsə də Rusiya olsun (indi orada 1,5 milyon erməni yaşayır ), Orta Asiya olsun… Elə bir ölkə varmı ki, orada 200-dən çox erməni məktəbi olsun? (onları Amerika və başqa ölkələrdən fərqli olaraq Gürcüstan büdcəsi maliyyələşdirir) və bir daha təkrar edirəm ki, kilsələri, teatrı, qəzeti (bunları da gürcülər maliyyələşdirir) və deputatları olsun. Belə bir ölkə yoxdur…”.
Sabiq prezidentin bu çıxışına və erməni separatçılarının həmin çıxışlara əsaslanaraq yürütdükləri siyasətə nəzər salsaq, belə bir fikrə gəlmək olar ki, bir çox ölkə əslində öz adını daşımır. “Yer üzündə elə bir dövlət varmı ki, orada 1 milyon erməni yaşasın?”- sualına cavab olaraq demək istəyirəm ki, “Yer üzündə elə bir dövlət var ki, orada 1 milyon deyil, 30 milyona qədər azərbaycanlı yaşayır. Elə dövlətlər var ki, orada milyonlarla miqrantlar yaşayır və həmin ölkənin vətəndaşlığını qəbul ediblər. Elə dövlətlər var ki, yüzlərlə əcnəbi məktəbləri var. Erməni separatçılarının fərziyyəsinə əsaslansaq, Almaniyaya Suriya, Amerikaya Afrika, İrana isə Azərbaycan adını verə bilərik. Tarix erməni separatçılarının “Sizin dövlətinizdə bizim millətin sayı milyona çatıbdırsa, ərazi bütövlüyünüzə hərbi təcavüz etməyə və iddialar irəli sürməyə haqqımız var” iddiası kimi həyasız bir xülya görməmişdir və çox güman ki, görən də deyil.
Erməni separatçıları öz “mənəvi prinsiplərinin” doğurduğu siyasətin nələrə qadir olduğunu tarixin qaranlıq səhifələrində gizlətməyə çalışsalar da, qonşu dövlətlərə olan əsassız iddialarını gizlədə bilməzlər. Çünki bu iddiaları gizlətmək üçün susmaq və “özgəsinin malına göz dikməmək” prinsipi ilə yaşamağı bacarmaq lazımdır. Təəssüflər olsun ki, onlar bunu heç bir zaman bacarmamışlar, bacarmırlar və gələcəkdə də bacarmayacaqlar.
“Özgəsinin malına göz dikməmək” – demişkən, onu da qeyd etmək lazımdır ki, erməni separatçılarının xristian olmalarına baxmayaraq, “Böyük Ermənistan” xülyası ürəklərini elə qəddarlaşdırmış və gözlərini elə kor etmişdir ki, xaçpərəstlərin dini kitablarında öz əksini tapan Musa peyğəmbərə Tur dağında nazil olmuş 10 əmrin bir neçəsinə itaətsizlik edirlər. Halbuki, hər bir xristianın borcu, əmrlərə tabe olmaq, asi olmamaqdır. Bu əmrlərin bir neçəsini misal çəkmək istəyirəm.
Sıra ilə sadalasaq, nazil olan əmrlərin altıncısında deyilir: Qatillik etmə. (Erməni hərbiçiləri tərəfindən törədilən cinayətlər və amansızcasına öldürülən şəhidlərimiz, Azərbaycan əhalisinə qarşı törədilən soyqırım). 7-ci əmr belədir: Oğurluq etmə. (Gürcüstandakı kilsələrin əksəriyyətinin ermənilərə məxsus olması, qədim alban kilsələrinin daşlarının üzərinə yazılar vuraraq onları mənimsəmələri). 8-ci əmrdə bildirilir: Kimsəyə qarşı yalan şahidlik etmə. (Soyqırımın azərbaycanlılar tərəfindən törədildiyinin söylənməsi, regiondakı ərazilərə haqsız iddialar). 9-cu əmrdə isə deyilir: Heç kəsin evinə tamah salma. Kimsənin arvadına, quluna, qaravaşına, öküzünə, eşşəyinə – onun heç nəyinə tamah salma. (Hərbi təcavüzə məruz qalmış ərazilər, şəhərlər, rayonlar, kəndlər, əsir götürdükləri günahsız insanlar, mənimsədikləri evlər, mal-qara, əkin sahələri və s.).
Bununla bağlı xaçpərəstlərin dini kitablarından çox misallar çəkmək olar. Hər bir insan, onun milliyətindən, dinindən və ictimai-siyasi durumundan asılı olmayaraq, ilk növbədə öz mədəniyyətini və mənəviyyatını qorumağı və lazımi şəkildə təqdim etməyi bacarmalıdır. Kilsələrin kimə məxsus olub-olmaması uğrunda mübarizə aparmazdan öncə, bu kilsələrin qoyduğu mənəvi prinsiplər və qanunlar uğrunda mübarizə aparmağı bacarmaq lazımdır. Bunu bacarmayan şəxslərin, kilsə və din uğrunda deyil, sadəcə məkrli siyasət uğrunda mübarizə apardıqları məlum olur. Heç bir “mənəvi prinsiplərə” əsaslanmayan, siyasi xülya uğrunda “dininə itaətsizlik, insanlara isə zülm edən” formasında təqdim olunmuş “mədəniyyət və mənəviyyat” nə zülmə məruz qalmanlar, nə də ki, müşahidəçilər tərəfindən müsbət qarşılana bilməz. Etdiklərini gizlətmək məqsədi ilə, özlərini erməniçilik idealarına sadiq ideoloqlar kimi təqdim etsələr də, əslində vətənləri Ermənistanı özgələrinin siyasi maraqlarının ayaqları altına xalı kimi sərən və özgəsindən öncə öz millətinin əsas düşməni olan məhz bu erməni separatçılarının özləridirlər. Bu yerdə rus yazıçısı Nikolay Çernişevskinin bir sözü yerinə düşür: “Vətənə xəyanət etmək üçün, həddindən artıq alçaq ruh sahibi olmaq lazımdır”. Öz millətini kimlərinsə siyasi maraqları naminə özgələrinin istifadəsinə verən dövlətdən dövlət çıxmaz. Erməni separatçılarını “qonşu” adlandırsaq da, onların başımıza hansı fəlakətləri gətirəcəyi bəlli deyil.
“Böyük Ermənistan” adlı əsassız iddiaları ilə öz ruhlarını məhv edib alçaldaraq, sarsaq düşüncələrində xam xəyalları yaradaraq xəyanət yolu ilə həmin əsassız iddialar nəticəsində, xəstə psixologiyalarına uyğunlaşdırdıqları xəyali “xəritəyə” yalnız Dağlıq Qarabağı deyil, işğal etdikləri Azərbaycanın ətraf rayonlarını və qonşu dövlətlərin də bir çox ərazilərini daxil ediblər.
Tanınmış gürcü mütəfəkkiri Geronti Kikoidze 1918-ci il Ermənistan-Gürcüstan müharibəsini təhlil edərkən yazırdı ki, Qurcaani və ya Atotsdan olan erməni tam səmimi qəlblə özünü gürcü vətəndaşı hesab edib, xoş niyyətlə ölkənin ordusuna xidmət göstərə bilər. Amma cəbhəyə, döyüş meydanına yaxınlaşmaq bəs edir ki, min il bundan əvvəl tanıdığı həmvətənini görsün, onların səsini eşitsin və bircə saniyə içində “Andronik” və ya “hayrenikis” adlarını eşidən kimi o dəqiqə ermənilərin tərəfinə keçsin. Elə o səbəbdən də, bu gün heç bir erməniyə etibar etmək olmaz”.
Bir zamanlar Azərbaycanda yaşayaraq özlərini vətən uğrunda hər an ölməyə hazır olan övladlar kimi göstərib sonunda vətənə xəyanət edən və qardaş dedikdən sonra qardaşının belinə zərbə endirən məhz bu cür erməni separatçılarıdır. Sovet İttifaqı dağılana qədər Gürcüstanın ərazisi 69,7 min kv.km, Ermənistanınkı isə 29,8 min kv.km idi. Bu gün Gürcüstan müvəqqəti olaraq Abxaziya və Sxinvali regionlarını itirib (təxminən 13 min kv.km), Ermənistan isə Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ regionunu və 7 ətraf rayonunu işğal edib (20 min kv.km). Şübhəsiz ki, bu vəziyyət müvəqqəti xarakter daşıyır və hər iki ölkə itirilmiş torpaqlarını geri qaytaracaq.
Şübhə yoxdur ki, hər bir ölkə zamanında aparılan məkrli siyasət və haqsız müharibələr nəticəsində itirdiyi ərazilərini qaytarmaq arzusundadır. Lakin Ermənistanla qonşuluq edən ölkələrin itirdiyi torpaqları qaytarmaq arzusundan əlavə, daha çox torpaq itirməmək arzusu da var. Çünki onların iştahalarının və iddialarının heç bir həddi-hüdudu yoxdur.
Erməniləri xarakterizə edən xüsusiyyətlərdən biri də nankorluq, qədirbilməzlik və yaltaqlıqdır. Onlar bütün dünyaya yayılıblar. Ermənilərin davranış və xasiyyətindən razı olan hansısa bir vətəndaşı görmək mümkün deyil. Ermənilər öz qədirbilməzlik və nankorluqlarını onlara sığınacaq və daldalanacaq verən, dəstək olan gürcülərə qarşı da göstərirlər. Gürcülərin ermənilərə göstərdiyi hörmətə, verdiyi dəstəyə əvəz olaraq onlar gürcülərə tez-tez xəyanət və satqınlıq edirlər. Gürcü ictimai xadimi Platon İoseliani “XIII Georginin həyatı” adlı kitabında çar Georginin ermənilər haqqında dediyi sözləri sitat gətirir: “Vətənini və başqalarını asanlıqla satan erməni çarı çarlığı qəpik-quruşa sata bilər. Nə burada, nə də digər ölkələrdə ermənilərin heç nəyə ürəyi yanmır. Onların nə dədə-baba evləri, nə qalaları, nə də əcdadlarının xəncəri qalmayıb. Bu gün də ölkələrində yaşadıqları millətləri – farsları və türkləri aldadırlar (Şah Abbas 1603-cü ildə 350 min ermənini İrana köçürdü). Erməniləri istənilən vaxt pulla vətən xaini kimi satın almaq mümkündür, bu, onların təbiətidir. Onların toxumu, dilləri, əxlaqı, xasiyyətləri və əcnəbilərlə qohumluqları mənim vətənim üçün çox zərərlidir. Onlar yalnız alverçi kimi işə yarayırlar. Yaxınlığımızda olduqları zaman çox təhlükəlidirlər və onlarla ehtiyatlı olmaq lazımdır. Onlar harada olsalar da, osmanlılara və qızılbaşlara yaltaqlıq edir, satqınlıqla özlərini onlara dost kimi göstərirlər”. Zamanında özlərini Osmanlı imperatorluğuna dost kimi göstərmələrinə baxmayaraq, türkləri arxadan vurmaqları, sonralar isə Qafqazda azərbaycanlılara qarşı 1905-1907, 1918-ci illərdə törətdikləri fitnə-fəsad və qanlı cinayətlər artıq hər kəsə məlumdur.
Bu barədə Türk Tarix Qurumunun keçmiş sədri Yusuf Halaçoğlu belə deyib: “Dünya qondarma “erməni soyqırımı”ndan danışarkən, ermənilərin qətlə yetirdikləri 518 min 301 türkün adını belə çəkmir. Minlərlə uşaq samanlıqlarda, məscidlərdə yandırıldı. Papa və Qərb nə üçün qətlə yetirilən türklərdən danışmır?”. Onun sözlərinə görə, 1922-ci ilin statistikasında dünyada ümumilikdə 3 milyon 4 min erməninin olduğu qeyd olunub: “Bunların da cəmi 624 mini Türkiyədə yaşayırdı. Necə olur ki, 1,5 milyon erməninin öldürüldüyü deyilir? Ermənilər Osmanlı torpaqlarını işğal edən fransızlarla işbirliyində idi”. Erməni separatçılarının bacardıqları dövlətlərə qarşı yürütdükləri ərazi iddiaları və törətdikləri hərbi təcavüzləri yetmirmiş kimi, onların tarixinə, dilinə, mədəniyyətinə, dininə, və ədəbiyyattına da iddiaları vardır. Gürcü tarixçisi İvane Cavaxişvili öz fundamental əsərlərində (“Qədim erməni tarixi yazıları”, “Qədim gürcü tarixi yazıları”, “Gürcüstanın iqtisadi tarixi “və s.) gürcü-erməni münasibətlərinə dair başlıca suallara cavab verərək obyektiv nəticələr çıxarmağa nail olmuş ilk gürcü alimidir. İvane Cavaxişvili Gürcüstanın iqtisadi tarixini öyrənərkən aşkar etmişdir ki, Ermənistanda yayılan əkinçilik alətlərinin adlarının çoxu gürcü mənşəlidir və ya erməni dilinə gürcü dili vasitəsilə daxil olub. Çox qəribə bir vəziyyətlə rastlaşırıq. Ermənilər dünyaya “gürcü əlifbasını Mesrobs Maştots yaradıb, orada yerləşən dini məbədlərin əksəriyyəti bizimdir, yazıçıların çoxu isə əslində ermənidir” kimi iddialarla car çəkdikləri halda, özlərinə məxsus hesab etdikləri sözlərin bir çoxunun əslində gürcü mənşəli olması faktları ilə rastlaşırıq. Azərbaycana məxsus olan alban kilsələrini, və ərazilərin adlarını dəyişdirərək mənimsədikləri kimi, Gürcüstanın da dini məbədlərini və ərazilərini mənimsəməkdədirlər. Onlar insanların həyatında mövcud olan elə bir xəstəlikdir ki, dərmanı yoxdur.
Ermənistan Gürcüstan Demokratik Respublikasının devrilməsində və bolşevik Rusiyasının Gürcüstanı ilhaq etməsində böyük rol oynadı. 1920-ci ilin noyabrında bolşevik Rusiyası Ermənistan Respublikasını devirib yerində sovet hakimiyyətini yaratdı (ona qədər Rusiya Azərbaycanda kommunist hakimiyyəti yaratmışdı). Qafqazdakı yeganə müstəqil ölkə və azad ada Gürcüstan idi. Rus və gürcü bolşevikləri bununla heç cür barışa bilmirdilər. Onlar Stalin-Orconikidze duetinin başçılığı ilə Gürcüstan demokratik hakimiyyətinin devrilməsi üçün planlar qururdular. Ermənilər 1918-ci ilin dekabrındakı məğlubiyyətlərini pis xatırlayırdılar. Onlar Lenin-Stalin bolşevik hakimiyyəti ilə dostlaşdı, birbaşa onların göstərişi ilə 1921-ci ilin fevralında Gürcüstana hücum etdilər. Bunun üçün Gürcüstanın şərqində baş verən “fəhlə üsyanı”ndan yararlandılar. Əslində isə Kvemo Kartli-Şulaveridə guya Noe Jordaniyanın imperialist hakimiyyətinə qarşı baş verən “üsyan” saxta şəkildə yaradılmışdı, heç bir həqiqətə əsaslanmırdı. Bolşevik Rusiyasından dəstək alan Ermənistan müstəqil Gürcüstana hücum etdi. 1921-ci il, fevralın 15-də, müharibə başlayandan bir neçə gün sonra hökumətin sədri Noe Jordaniya iclasda çıxış edərək bunları bəyan etdi: “Ermənistan yenə də xaincəsinə bizə hücum etdi və yenidən qanlı müharibə bayrağını yüksəltdi, gizli şəkildə sərhədlərimizi pozdu. Ermənilər iki il əvvəl etdikləri kimi ölkəmizə soxuldular… Gecə postlarımıza hücum edib sərhədlərimizin bir hissəsini ələ keçirdilər. Onlar Borçalının cənub-şərq hissəsini tutublar, lakin bununla kifayətlənməyib beynəlxalq qaydaları və insan hüquqlarını pozurlar. Onlar Gürcüstanın müstəqilliyi ilə bu gün də barışa bilmirlər. Gürcüstan dövlətini tanımaq istəmirlər. Bolşevik Ermənistanı daşnak Ermənistanın yolunu gedir və onun siyasi xəttinə sadiq qalır”.
Ermənistanın tarixinə nəzər saldıqda məlum olur ki, ermənilər 1890-cı ildə Tbilisidə yaradılan Erməni İnqilabi Federasiyası Daşnaksütyunun yolunu deyil, tam əksinə Daşnaksütyun onların yolunu gedir. Çünki erməni separatçılarının xülyalarının və iddialarının 1890-cı ildə deyil, əsrlər əvvəl yaranmaması hərkəsə məlumdur. Bu federasiya sadəcə olaraq onların əsassız, məkrli, həsədlə dolu və qəddar iddialarının və xülyalarının rahatlıqla həyata keçirilməsi üçün yaradılmışdır.
Konkret olaraq Zaqafqaziyada “parçala və hökmranlıq et” siyasəti həyata keçirildi. Həmin məqsədlə Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Qafqaz bürosu 1921-ci il, mayın 2-də xüsusi komissiya yaratdı. Həmin il iyunun 25-27-də komissiya Tiflisdə iclaslar keçirdi. Ermənistan nümayəndəsi Berq Zadyan bu iclasların birində Gürcüstan və Azərbaycandan ərazilərin alınıb Ermənistana verilməsi tələbini irəli sürdü. Çünki Ermənistan bir siyasi vahid kimi bunsuz mövcud ola bilməzdi. [8]
Berq Zadyanın tələbi Ermənistanın mövcud olması üçün idisə, aydın olur ki, onlar öz mövcudluqlarını və dövlətlərini onlarla qonşuluq edən dövlətlərin ərazi bütövlüklərinə təcavüz edərək qurmaq niyyətinddirlər. Çünki tarixən mövcud olan bir dövlət öz mövcudluğunu davam etdirmək üçün kiminsə mövcudluğuna son qoyaraq onun yerinə keçmək arzusunda olmamalıdır.
Ermənistanın Gürcüstana qarşı irəli sürdüyü iddia belə idi. Buna bənzər təklifi daşnak “Cavaxki” Axalkalakidə də təkrarlayırdı: “Axalkalaki quberniyası Ermənistanın tərkibinə daxil olmalıdır (çünki əhalinin 72 faizi ermənidir), bununla yanaşı, iki erməni kəndi – Moliti və Qızılkilsə də həmin quberniyaya birləşdirməlidir. Onlar Tabatskuri gölünün şimalında yerləşirlər”. [9]
İttifaq bürosu Gürcüstan və Ermənistanın daxili sərhədləri məsələsini Stalinin iştirakı ilə müzakirə edib Gürcüstana aid olan Lorenin keçmiş neytral zonasını Ermənistana vermək (!) qərarına gəldi. Axalkalaki və Xrami rayonlarının Ermənistana verilməsinə gəlincə isə bu məsələnin müzakirəsi Gürcüstan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinə həvalə olundu. Onların qəbul etdiyi qərara isə ittifaq bürosu yenidən baxacaqdı. Lorenin neytral zonası, Xrami və Axalkalaki rayonları məsələsi 1921-ci il, iyulun 16-da Gürcüstan KP MK-nın yeni yaradılmış Siyasi Bürosunda müzakirə olundu. Həmin müzakirədə Pilipe Maxaradze, Budu Mdivani, Maniya Oraxilaşvili də iştirak edirdilər. P.Maxaradze və M.Oraxilaşvili İttifaq bürosunun Lorenin neytral zonasını Ermənistana vermək qərarını dəstəklədilər. B.Mdivani isə bəyan etdi ki, ittifaq bürosu bu qərarı qəbul etməsəydi, o bu məsəlini xalqın səsverməsinə çıxarardı. Axalkalaki və Xrami rayonlarının Ermənistana verilməsi məsələsinə gəlincə isə Gürcüstan KP MK Siyasi Bürosu belə bir qərar verdi: “Axalkalaki rayonu iqtisadi və siyasi cəhətdən Tiflisə yaxın olduğuna görə erməni yoldaşların təklifi qəbulolunmazdır”. [10]
Sovet Ermənistanı hökuməti 1923-cü ildə yeni məkrli layihə işləyib hazırladı. Layihəyə əsasən, Axalkalaki quberniyasının böyük hissəsi Borçalı quberniyası ilə birləşməli və bir erməni inzibati vahidi yaranmalı idi. Gürcüstanın Xalq Daxili İşlər Komissarlığı Axalkalaki və Borçalı quberniyaları əhalisinin rəyini və etnoqrafik-iqtisadi faktorları nəzərə alaraq bu layihənin həyata keçirilməsini qeyri-mümkün hesab etdi. Ermənilər bu məsələdən əl çəkməyərək yeni layihə irəli sürdü – ermənilər Gürcüstanın Karayasi-Şiraki çölündə məskunlaşdırılsın. Bu yerlər kanallar vasitəsilə suvarılıb, nəticədə Rusiyanın toxuculuq sənayesi üçün əhəmiyyətli olacaq (bu fikir 1960-cı illərdə İvane Xatisovun fikrinin analoqu idi), amma zərəri Gürcüstan görəcəkdi.
1988-ci il, dekabrın 8-də Ermənistanın Spitak rayonunda güclü zəlzələ baş verdi. 25 mindən çox insan həlak oldu, ev və digər tikililər uçub dağıldı. Gürcülər həmişə olduğu kimi, bu dəfə də ermənilərin çətin günlərində onlara dayaq oldu. Zəlzələdən sonrakı ilk anlardan onlara yardım etmək üçün 6000 nəfər canlı qüvvə, 1650 yük maşını, avtobus, mikroavtobus, buldozer, qaldırıcı kran, benzin daşıyan, təcili yardım maşınları göndərdi. [11]
Necə olur ki, erməni separatçılarının irəli sürdüyü lahiyələr daim qonşu millətlərin məhv olması üçün nəzərdə tutulur. Onların məsələsi yalnız biz türklərlə olsaydı, bizim müsəlman onların isə qriqorian xristianları olduğunu düşünə bilərdik. Amma məsələ burasındadır ki, onların “Böyük Ermənistan” adlı xülyalarının qurbanı tək türklər deyil, o cümlədən onlarla qonşuluq edən xristian dövlətidə oldu. Mən əminəm ki, onlarla qonşuluq edən dövlətlər İtalya, Fransa, İngiltərə və yaYunanıstan olsaydı, yenə də erməni separatçılarının məkrli xülyalarının qurbanlarına çevriləcəkdilər, çünki bu əsassız iddialar konkret olaraq hansısa bir millətin məhvinə deyil, kim məhv olursa olsun amma nəticədə “Böyük Ermənistan” yaradılsın lahiyəsinə ünvanlanıbdır. Amma yenə də, bütün bunlara baxmayaraq türklərin və gürcülərin onlara göstərdiyi qayğı göz qabağındadır.
Yaralı erməniləri Ninotsminda və Axalkalaki xəstəxanalarına yerləşdirdilər. Tiflisdən Ermənistana gürcü həkimləri briqadası getdi. 1989-cu ilin yanvar ayına qədər ermənilərin hesabına 22 milyon rubl vəsait köçürüldü. Gürcülər ümumi sahəsi 60000 kv.metr olan yaşayış evləri, xəstəxanalar, uşaq bağçaları və s. tikdi. Ermənilər gürcülərdən çox razı idi. Bunu sözlə ifadə edirdilər. Amma bunu əməllərində hiss etdirdilərmi?
Ninotsminda rayonunun rus sektant (duxobor) əhalisinin bir hissəsi 1989-cu ildə SSRİ Ali Sovetinə onlara Rusiyaya qayıtmağa icazə vermək xahişi ilə müraciət etdi. Merab Kostava Fondu Ninotsminda rayonunda Rusiyaya köçmək istəyən duxoborlardan 200 ev aldı. 150-dək gürcü ailəsi Sameba, Qorelorka, Yefremovka, Orlovka, Pasovka kəndlərində yerləşən həmin evlərdə məskunlaşdırıldı. Yerli hakimiyyət və erməni şovinizmi ilə zəhərlənmiş əhali isə Acaranın təbii fəlakətdən ziyan çəkən əhalisinin həmin kəndlərdə məskunlaşdırılmasına qarşı idi. Ermənilər bura köçən gürcüləri hədələyir, onlara silahlı hücumlar edirdi (burada yaşayan ermənilərin həmişə silahı olub, indi də var). Merab Kostava Fondu və “Elva” Elm Birliyi nəzdindəki “Cavaxki” qeyri-hökumət təşkilatının nümayəndələri Boqdanovka rayonunda düşərgədə ev alıb sənədləşdirdiyi zaman 6 erməni tərəfindən silahlı hücuma məruz qalmışdı. Basqınçılar 5 milyon rublluq qəbzləri oğurladılar. 1990-1991-ci illərdə yerli silahlı ermənilər Gürcüstan-Ermənistan sərhədində, Axalqazda yerləşən yol polis məntəqəsinə bir neçə dəfə hücum etdilər.[12]
Çox güman ki, erməni separatçıları onlara edilən yaxşılığı və göstərilən qayğını zəiflik kimi qəbul edirlər. Çünki tarixə nəzər saldıqda görürük ki, onların düşmənçilik etdiyi və xəyanət etdiyi hər bir millətin və dövlətin zamanında onlara göstərdiyi qayğının sayı hesabı olmayıbdır. Nəticə isə arxadan vurulan zərbə olubdur.
1991-ci ilin aprel ayında Raca İmeretidə baş vermiş zəlzələ nəticəsində evsiz-eşiksiz qalan minlərlə gürcü ailəsinə yardım göstərmək və mövcud fonddan maksimum istifadə etmək məqsədilə Gürcüstan prezidentinin 21 avqust, 1991-ci il tarixli əmrinə müvafiq olaraq Samstxe-Cavaxetinin müvəqqəti fövqəladə qərargahı yaradıldı. Təəssüf ki, qərargah və hakimiyyət heç nə etmədi.[13]
Qəribə bir mənzərənin şahidi oluruq. Bir zamanlar zəlzələdən zərər çəkmiş ermənilər, onlara yardım əlini uzatmış və sonradan eyni təbii fəlakətdən zərər çəkmiş gürcülərə yardım etmək əvəzinə, onların evsiz eşiksiz çöllərdə qalmalarının tələbini irəli sürürlər. Buna bir subut olaraq Axalkalaki və Ninotsimdada zəlzələdən zərər çəkmiş acarların bu ərazilərə müvəqqəti yerləşdirilmələrinə erməni separatçılarının etiraz mitinqi keçirərək qarşı çıxmalarıdır. Təbiidir ki, gürcülərin erməni separatçılarının son dərə xəyanətkar və arxadan zərbə vuran olduqlarını bilmədiyini söyləyə bilmərik. Erməni separatçılarının tarixlərini səhifələdikcə, zaman-zaman qonşu dözlətlərə qarşı hansı münasibəti bəslədiklərini görmək mümkün olur. Bu onların nə öz millətlərinə qarşı, nə qonşu dövlətlərə qarşı ilk və son xəyanəti deyildir.
Abxaziyada yaşayan ermənilər yuxarıların göstərişi ilə davranıb Tiflisdə böyüyən marşal İ.Baqramyanın adına batalyon yaratdılar. Batalyon üzvlərinin qəddarlığının sərhədi yox idi. 1992-1993-cü illərdə həmin batalyon gürcülərə qarşı amansız qəddarlıqlar törətdi. Bu batalyonun silahlıları Kodori yatağındakı Amtxeli, Campali, Kvemo və Zemo Lata və başqa gürcü kəndlərinin dinc əhalisini qırdı. Qulripşi rayonunda qətllərin və vandalizmin, sadizmin və misli görünməmiş işgəncələrin, vəhşiliklərin mütləq əksəriyyətini Baqramyan batalyonu və orada yaşayan ermənilər törətmişdilər. Bu batalyonun yaranmasında və güclənməsində erməni diasporunun və Moskvaya köçən suxumili ermənilərin, o cümlədən Tsakuryan qardaşlarının böyük rolu vardı. [14]
Gürcüstanın bir zamanlar sığınacaq verdiyi insanlar, 1996-cı ildə Levon Ter Petrosyanın Gürcüstana rəsmi səfəri zamanı “Cavaxetiyə xüsusi status” verilməsini tələb edən həmin o erməni separatçıları idi. Bütün bunların arxasında Samsxe-Cavaxetiyi artıq Ermənistanın tərkib hissəsi sayan və öz fəaliyyəti ilə “Daşnaksütyun” təşkilatından bir o qədər də fərqlənməyən “Cavaxk” daşnak təşkilatı dururdu. Təəssüflər olsun ki, nə qədər yaxşılıq edilib qayğı göstərildiyinə baxmayaraq nankorluq və həsəd xəstəliyinə tutulmuş insanlar da mövcuddur. Erməni separatçıları vəhşi bir heyvana bənzər ki, böyüdükcə təhlükəsi də özü ilə birgə böyüyür. Bizim məsələmiz, bəslədiyi yırtıcı məxluq tərəfindən hücuma məruz qalmış kəsin məsəlinə bənzər. Erməni separatçılarının həm bizlərə, həm də öz vətəndaşlarına qarşı nələr etdiklərini, onları dünyaya hansı formada təqdim etdiklərini nəzərə alaraq, onlara, mənəviyyatlarını itirmiş tiran adını rahatlıqla verə bilərik. Bu separatçılar ilk növbədə daxildən, elə öz milləti tərəfindən məhkum edilərək məhvə məruz qalmalıdırlar.
Emil İmiroğlu (Məmmədov )
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası,
Qafqazşünaslıq İnstitutunun əməkdaşı
İstifadə olunan ədəbiyyat:
[1]Vaja Şubitidze – Erməni “imperia”(lizmi) və kolonializmi
[2] 1 N.İ.Şavrov. «Güney Qafqazda rus işinin yeni təhlükəsi», səh. 59.
http://www.milliarxiv.gov.az/az/armenian-agression/67-armenian-agression-13
[3] “Sakartvelos Ççxrovreba” qəzeti, Tiflisbilisi, 2005, № 3
[4] Ermənilərin Osmanlıya xəyanət sənədi ortaya çıxdı.
http://topnews.az/news/1061285/Ermanilarin-Osmanliya-xayanat-sanadi-ortaya-chixdi.html
[5] Milli enerji, səh. 201.
[6] İ.Cavaxişvili. Gürcüstanın iqtisadi tarixi, I cild, Tiflis, 1930, səh. 155-265
[7] “Ertoba” qəzeti, 17 fevral, 1921
[8] (L.Toidze. 25 fevraldan sonra, Tiflis, 1990, səh. 19-20
[9] Ermənistanın yeni tarixi, mərkəzi tarix, fond 128, təsvir 1, sentyabr, 1420, vərəq 15
[10] Gürcüstan Prezidentinin arxiviArxivi, fond 14, təsvri 1, iş 7, vərəq 1
[11] “Kommunist” qəzeti, 9 dekabr, 1988
[12] Axalqazda “İberieli” qəzeti, 7 iyul, 1990
[13] “Şukura” qəzeti, 1991, 31 avqust, 1991
[14] Ş.Tetvadze, O.Tetvadze,. Ermənilər Gürcüstanda, Tiflis 1998, səh.172
Резюме
РАЗРУШИТЕЛЬНАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ АРМЯН В ГРУЗИИ
В докладе рассматривается захватническая политика армян, проживающих на территории Грузии. Несмотря на то, что армяне и грузины исповедуют одну и ту же религию, первые, используя национальный менталитет грузин, коварно дестабилизируют обстановку в Грузии. Армяне, претендуя на святые памятники грузинской культуры, пытаются присвоить их. Даже грузинский алфавит, по словам армянских псевдоучёных, якобы создан армянином Маштоцом. Приписывая себе исключительность среди других народов и, стремясь к созданию «Великой Армении», используя политику человеконенавистничества, разворачивают в странах региона Южного Кавказа геополитическую экспансию, при этом, не опасаясь получить соответствующий отпор. Доклад раскрывает внутреннюю сторону действий, так называемых армянский ученых и сепаратистов, посягающих на духовные ценности уже и Грузии, что является примером армянского предательства.
Summary
THE DESTRUCTIVE ACTIVITYOFARMENIANS IN GEORGIA
This report examines the aggressive policy of Armenians living in Georgia. Despite the fact that armenians and georgians profess same religion, the first using the national mentality georgians insidious are undermining the stability in Georgia. Armenians claim to holy monuments of georgian culture and try to privataize them. Even the georgian alphabet, according to the armenian pseudo-science that allegedly created Mashtots armenian. Attributing them exclusivity among other nations, and in an effort to create “Great Armenia” using man-hating policy, deploying in the region of the South Caucasus geopolitical expansion, while not being afraid to receive the appropriate rebuff.
