31 Mart soyqırımı, Azərbaycan xalqının milli tarixində böyük travma yaratmış və xalqımızın mübarizə əzmini daha da gücləndirmişdir
Tarix boyunca erməni millətçiləri “Böyük Ermənistan” ideyasını həyata keçirmək üçün müxtəlif dövrlərdə azerbaycanlılara qarşı bir sıra zorakılıq və etnik təmizləmə siyasətləri həyata keçirmişlər. 1918-ci ilin mart-aprel aylarında erməni millətçiləri və bolşeviklər azərbaycanlılara kütləvi qırğın və soyqırımı birgə təşkil ediblər. Bu faciə, Azərbaycan tarixinin ən dəhşətli səhifələrindən biri olub, xalqımıza qarşı törədilmiş çoxsaylı cinayətləri əhatə edir. 1918-ci ilin martında, Azərbaycan xalqına qarşı həyata keçirilən soyqırımı, əslində, 1918-ci il martın 30-dan aprelin 2-nə qədər davam edən və çox sayda azərbaycanlının öldürülməsinə səbəb olmuş qırğınlar silsiləsidir. Bu qırğınlar zamanı dinc azərbaycanlı əhali, xüsusilə qadınlar, uşaqlar və yaşlılar erməni silahlı qüvvələri tərəfindən hədəf alınmış, minlərlə insan öldürülmüşdür. Dinc azərbaycanlıların qırğınında Bakı Sovetinin 6 min silahlı əsgəri, eyni zamanda “Daşnaksutyun” partiyasının 4 minlik silahlı dəstəsi iştirak etmişdir. Qırğın zamanı erməni silahlıları bolşeviklərin köməyi ilə azərbaycanlıların yaşadıqları məhəllələrə qəflətən basqınlar etmiş, uşaqdan böyüyədək hər kəsi qətlə yetirmişlər. Soyqırımın ən dəhşətli təsirləri Bakı və Gəncə şəhərlərində yaşanmışdır. Eyni zamanda, Qarabağ, Şamaxı, Lənkəran və digər bölgələrdə də azərbaycanlılar kütləvi şəkildə qətlə yetirilmişdir. Təqribən 30.000-dən çox azərbaycanlı bu dövrdə həyatını itirmiş, minlərlə insan isə evlərini tərk edərək qaçqın vəziyyətinə düşmüşdür.
1998-ci ilin mart ayında Ulu Öndər Heydər Əliyev “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” fərman imzalayıb. Bu fərman, 1918-ci ildə erməni silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycan xalqına qarşı törədilən soyqırımının tanınması və bununla bağlı maarifləndirmə işlərinin aparılmasına yönəlib.
Fərmanda, xüsusilə 1918-ci ildə baş vermiş qanlı hadisələr, Bakı, Şamaxı, Qarabağ və digər bölgələrdəki soyqırımı hadisələri ilə bağlı təfərrüatlar verilmişdir. Fərmanın imzalanması, Azərbaycan xalqının tarixi yaddaşını qorumaq və həmin dövrün faciələrinin geniş ictimaiyyətə çatdırılması məqsədi daşıyır. Həmçinin bu fərman, həmin dövrdəki erməni silahlı dəstələrinin və onların dəstəklədiyi qüvvələrin törətdiyi cinayətlərin beynəlxalq səviyyədə tanınmasına və pislənməsinə yönəlmiş bir addım idi. Bu soyqrımı ilə bağlı Ulu Öndər Heydər Əliyev demişdir:“1998-ci ildən başlayaraq hər il 31 mart azərbaycanlıların soyqırımı günü kimi dövlət səviyyəsində qeyd olunur. Həmin gün soyqırımı qurbanlarının anma tədbirləri keçirilir, dünya ictimaiyyətinin diqqəti xalqımıza qarşı aparılan cinayətkar siyasətə cəlb olunur. Həm də qeyd olunmalıdır ki, xalqımıza qarşı yeridilmiş soyqırımı siyasətinin uzun tarixi olsa da, bu barədə əsl həqiqətlər yalnız Azərbaycan rəhbərliyinin qətiyyəti sayəsində son illərdə dünya ictimai fikrinə çatdırılmağa başlamışdır. Bu işdə Azərbaycan vətəndaşlarının, ictimaiyyətin, xarici ölkələrdəki azərbaycanlı icmalarının üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Xalqımıza qarşı törədilmiş soyqırımı haqqında həqiqətləri real faktlar, dəlillər əsasında dünya dövlətlərinə, nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlara çatdırmaq, saxta erməni təbliğatı nəticəsində formalaşmış yalan təsəvvürləri dəyişdirmək, ona hüquqi-siyasi qiymət verdirmək nə qədər çətin olsa da, şərəfli və müqəddəs bir iş kimi bu gün də, gələcəkdə də davam etdirilməlidir. Bu, soyqırımı qurbanlarının xatirəsi qarşısında indiki nəslin müqəddəs borcudur”. 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü, 1918-ci ilin mart-aprel aylarında erməni millətçiləri və bolşevik qüvvələrinin Azərbaycanda dinc Azərbaycan əhalisinə qarşı törətdikləri kütləvi qırğınların və soyqırımının anım günüdür. Bu faciə, xüsusilə Bakıda və digər şəhərlərdə baş vermiş, çoxsaylı azərbaycanlıların həyatına son qoyulmuş və geniş miqyaslı zorakılıq aktları ilə müşayiət olunmuşdur.
31 Mart tarixinin Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü olaraq qeyd edilməsi, bu faciənin xalqımızın yaddaşında yaşadılması və bu cür zorakılıqların gələcəkdə təkrarlanmasının qarşısının alınması məqsədini güdür. 31 Mart, Azərbaycan xalqının mübarizəsini, həlak olanların xatirəsini yad etmək və həmin dövrdə baş verənlərin tarixi əhəmiyyətini vurğulamaq üçün mühüm bir gündür. Erməni-bolşevik silahlı dəstələrinin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri bəşəri cinayətlər barədə həqiqətlərin ölkə və dünya ictimaiyyətinə daha dolğun çatdırılması məqsədilə Prezident İlham Əliyev 2018-ci il yanvarın 18-də “1918-ci il azərbaycanlıların soyqırımının 100 illiyi haqqında” Sərəncam imzalamışdır. Sərəncamla Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasına 1918-ci il azərbaycanlıların soyqırımının yüzüncü ildönümünə həsr olunmuş tədbirlər planının hazırlanıb həyata keçirilməsinin təmin edilməsi tapşırılmış, həmçinin Milli Məclisə soyqırımın 100 illiyi ilə bağlı xüsusi iclasın keçirilməsi tövsiyə edilmişdir.
31 mart gün, soyqırımı qurbanlarının xatirəsinə silsilə tədbirlər təşkil olunur. Bu gündə, xüsusilə məktəblərdə və universitetlərdə tarix dərsləri, sərgilər və anım mərasimləri keçirilməklə, həmin dövrün dəhşətlərinin təkrarlanmasının qarşısının alınması məqsədilə maarifləndirmə işləri aparılır. Bu gün, o dövrün qurbanlarının xatirəsini anmaq və insanlıq əleyhinə törədilən cinayətlərin qarşısının alınması məqsədilə keçirilən tədbirlər, hər kəsin bu faciəni unutmaması və tarixdən dərs çıxarması üçün əhəmiyyətlidir. Prezident İlham Əliyev Soyqırımı memorial kompleksinin açılışı zamanı demişdir: “1918-ci ilin mart-iyul aylarında erməni quldur dəstələri Azərbaycanın demək olar ki, bütün ərazilərində dinc əhaliyə qarşı soyqırımı törətmişlər. Beş ay ərzində 50 mindən çox soydaşımız erməni faşizminin qurbanı olmuşdur. Bakıda, Qubada, Şamaxıda, Qusarda, İrəvanda, Naxçıvanda, Zəngəzurda, Qarabağda, Lənkəranda, demək olar ki, bütün Azərbaycan torpaqlarında bizə qarşı soyqırımı törədilmişdir… Bakı soyqırımı, Quba soyqırımı, İkinci Dünya müharibəsində erməni faşizminin törətdiyi cinayətlər və keçən əsrin sonlarında növbəti dəfə erməni faşizminin təzahürləri Azərbaycan tarix elmində geniş şəkildə tədqiq edilməlidir”.
31 Mart soyqırımı, Azərbaycan xalqının milli tarixində böyük travma yaratmış və xalqımızın mübarizə əzmini daha da gücləndirmişdir. Bu faciə, eyni zamanda, Azərbaycanın müstəqillik və azadlıq uğrunda apardığı mübarizəni daha da dərinləşdirmiş və bu faciə nəticəsində xalqın birliyi və müqaviməti daha da güclənmişdir. Bu gün həmçinin, Azərbaycan xalqının öz müqəddəratını təyin etmək, azadlıq və müstəqillik uğrunda apardığı mübarizəni xatırlamaq üçün bir simvola çevrilmişdir.
Paşazadə Kamal Çingiz oğlu
Qara Qarayev adına Mərkəzi İncəsənət Məktəbinin violonçel ixtisası üzrə müəllimi, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi
