Kibrit ilk dəfə 1812-ci ildə Şapsel tərəfindən ixtira edilib. İlk kibritlər indiki kimi mükəmməl formada olmasa da, onların vasitəsilə od əldə etmək daha asan olmuşdu. Şapsel tərəfindən hazırlanan kibritlər taxta çubuqlar, kükürd, kallium duzu və kinovarın qarışığından hazırlanıb. Bu kibritlər çox əlverişli olmadığı üçün geniş yayılmadı və müxtəlif illərdə müxtəlif dəyişikliklərə uğrayaraq hazırki halına gətirildi.
Müstəqil.Az Publika.az-a istinadən sizə kibritlərin maraqlı tarixi haqqında bir sıra faktları təqdim edir:
Şapsel tərəfindən hazırlanan kibritlər qeyri-müəyyən formaya malik olduğu üçün onu təkminləşdirmək zaman aldı. Belə ki, bir müddət istifadə edilsə də, o vaxt insanlar əsasən ikitərəfli linzalar vasitəsilə günəş şüalarını bir yerə cəmləyərək odunların üzərinə tutur və od əldə edirdilər. Aydındır ki, bu üsulda olduqca qəliz idi və uzunömürlü ola bilməzdi. Daha sərfəli, yüngül sürtünmə qüvvəsi tələb edən kibritlərə ehtiyac var idi. Ancaq bunun üçün kükürddən daha güclü vasitələrə ehtiyac var idi.
İnsanlar daha rahat və tez zamanda alovlanan maddə axtarışında idilər. Beləliklə, həmin gərəkli maddə 1669-cu ildə alman kimyaçısı Branddon tərəfindən kəşf edilmiş ağ fosfor oldu. Fosfor kükürdə nisbətən daha tez alışan maddə olsa da, bu da öz növbəsində tam olaraq axtarılan vasitə deyildi. Çünki fosfor çox tez yanır və olduqca tez söndüyü üçün istifadə etmək olmurdu. Ona görə də belə nəticəyə gəldilər ki, kibrit çubuqlarının üst hissəsinə kükürd qoysunlar və ağacın yanma müddəti ərzində alov əldə edə bilsinlər.
Amma bu zaman başqa problemlərdən biri də kibrit çubuqlarının gec alışması idi. Bunun problemi aradan qaldırmaq üçün insanlar kibrit çubuqlarını əhəngə boyadılar. Belə olan halda kükürd alışıb əhəng vasitəsilə yavaş-yavaş kibrit çubuqlarını yandırırdı.
Hazırda tarixdə kibritin kim tərəfindən icad edildiyinə qərar vermək çətindir. Tarixdə bu sahədə təşəbbüs irəli sürənlərdən biri də avstraliyalı İrini olub. O, 1833-cü ildə Remer adlı sahibkara kibritlərin istehsalının növbəti üsulunu təklif etdi. Onun sözlərinə görə, hər hansı bir yapışqan götürüb onun üzərinə fosfor parçaları atıb onu şüşə qabın içərisində çalxalamaq lazımdır. Güclü çalxalanma vaxtı isti yapışqan tərkibində olan fosfor parçaları xırda hissəciklərə ayrılacaq. Nəticədə isə ağ rəngli qatı maye əldə olunacaq. Sonra bu qarışığa peroksid və ovulmuş qurğuşun qarışımı əlavə edilir.
Bütün bu əlavə edilmiş maddələri qonur rəngli kütlə alınana qədər qarışdırmaq lazımdır. Başı kükürdlü kibrit çubuqlarını əvvəlcədən hazır etmək, daha sonra onları təpə hissədən əldə olunan qarışımın içərisinə batırmaq lazımdır. Qurumaları üçün nəm və rütubət olmayan yerə qoyulur. İncə çubuqlar çox yüngül alışır və istifadəyə yararlı olur.”
Hazırda bizim istifadə etdiyimiz kibritlər məhz sonuncu variant üzərində istehsal edilir. Yazını oxuduqdan sonra kibritin banisini siz təyin edin.
