Kulis.az türk miniatür sənəti haqqında maraqlı faktları təqdim edir.
Türk miniatür sənəti türk mədəniyyətinin mühüm tərkib hissəsi olan ənənəvi rəssamlıq sənətidir.
Sənətin tarixi Orta Asiyanın qədim sivilizasiyalarına, o cümlədən, hun, göytürk və uyğur tayfalarınacan uzanır. Lakin Osmanlı imperiyası dövründə türk miniatür sənəti zirvəyə çıxıb. Osmanlı imperiyası XIV əsrdən XX əsrin əvvəllərinə qədər Avropa, Asiya və Afrikada geniş əraziləri əhatə edib. İmperiya mədəni müxtəlifliyi ilə tanınıb.
Osmanlı sultanları və aristokratları rəssamlara himayədarlıq edib, möhtəşəm miniatür rəsmləri çəkdiriblər. Bu sənət əsərləri Osmanlı elitasının saraylarını, əlyazmalarını və digər dəbdəbəli əşyalarını bəzəyib.
Şəyirdlik sistemi, ustaddan şagirdə keçən texnika miniatür sənətinin nəsillər boyu qorunub saxlanmasını və inkişafını təmin edib.
Osmanlı imperiyasının tənəzzülü türk miniatür sənətinə də təsir edib. Osmanlı hökumətinin qərbləşmə səyləri nəticəsində ənənəvi sənətlər kölgəyə düşdü. Düzdür, Türk miniatür sənətinin populyarlığı azalıb, ancaq unudulmayıb.
Bu miniatürlərdə saray mərasimlərindən, məclislərindən, sultanların və ailələrinin gündəlik həyatından səhnələr sərgilənib. Hökmdarların və zadəganların incə detallı miniatür portretləri Osmanlı imperiyasının əzəmətinə işıq salıb. Dəbdəbəli geyimlər, quruluşlar və mərasim ayinlərinin təsvirləri Osmanlı sarayının möhtəşəm ab-havasını əks etdirib.
Rəssamlar flora və faunanı incəliklə təsvir etməklə türk torpağının təbii gözəlliklərini tərənnüm edən mürəkkəb səhnələr yaradıblar. Bu təsvirlər rəssamların sənət bacarıqlarını nümayiş etdirməklə yanaşı, həm də türk mədəniyyətində təbiətə ehtiramı göstərib.
Din xadimlərinin, müqəddəslərin təsvir olunduğu ruhani simvollu miniatürlər çox yayılıb. Bu sənət əsərləri türk xalqının sədaqətini, mənəvi inancını əks etdirir. Onlara, həmçinin, dini, mənəvi axtarışı təmsil edən mistik elementlər və sufi simvolizmi də daxildir. Bir növ, miniatür rəsmlər dini rəvayətlərin və təlimlərin şəkilli izahlarıdır.
Çox vaxt miniatürlərdə dini mətnlər, aqioqrafiyalar və müqəddəslərin hekayələri təsvir edilir.
Həmçinin, sənətkarlar Osmanlı imperiyasının mühüm hərbi yürüşlərini, fəthləri, zəfər səhnələrini də işləyirdilər. Bu miniatürlər Osmanlı hökmdarlarının zəfərləri, ordunun qəhrəmanlıqları haqda əyani vəsaitdir. Rəssamlar döyüşlərin şiddətini, strateji manevrləri, əskərlərin hərbi geyimlərini məharətlə təsvir edərək imperiyanın hərbi qüdrətinə diqqət çəkib.
Ədəbi əsərlər üçün xeyli illüstrativ miniatürlər çəkilib. Rəssamlar fırçayla hekayələri, obrazları canlandırıblar. Həm də miniatür illüstrasiyalar oxucuların kitaba, oxumağa marağını artırırdı.
Miniatürçülər detallar önəmlidir. Onlar duyğuları, mimikaları məharətlə işləyiblər.
Miniatür portretlər subyektlərin təkcə zahiri görünüşünü yox, həm də onların sosial vəziyyətini, xarakterini göstərir.
Türk miniatürləri sarayın əzəmətindən təbiətin sakitliyinə, mənəvi dərinlikdən tarixi hadisələrəcən, – mədəniyyətin, tarixin güzgüsüdür.
Nəqqaş Osman XVII əsr türk miniatür sənətinin qabaqcıllarından olub. O, Sultan IV Muradın saray rəssamı kimi fəaliyyət göstərib, saray həyatını, müharibələri və tarixi hadisələri əks etdirən miniatürlər çəkib. Duyğuları detallı şəkildə əks etdirmək bacarığı onun türk miniatür sənətindəki yerini daha da möhkəmləndirib.
Rəsm emalatxanası yaradan, xeyli tələbə yetişdirən Nəqqaş Osman miniatür sənətinə adını portretləriylə yazdırıb, ancaq onun üslubu, ahəngdar kompozisiyaları, zərif fiqurları və vasvası detalları sənətin inkişafına ciddi təsir göstərib.
Türkiyədə və dünyanın müxtəlif yerlərində fəaliyyət göstərən qurumlar, muzeylər və incəsənət akademiyaları sərgilər, tədqiqatlar və təhsil proqramları vasitəsilə türk miniatür sənətini təbliğ etməyə çalışır.
