Qürbətdəki şair Məhəbbət Qunqurun şeirləri haqqında
Məhəbbət Qunqur imzası ilə illər öncə feysbuk səhifəsindən tanış olmuşdum. O vaxtlar Məhəbbət Didərgin, Məhəbbət İsmayılov imzasıyla yazırdı. Səhifə yoldaşlarına hər zaman mədəni davranışı, diqqəti, “bacı”, “qardaş” -deyə müraciəti ilə seçilirdi. Feysbuk məlumatlarından və qürbət şeirlərindən bilirdim ki, vətəndən uzaqda yaşayan şair əslən Qarabağlıdır. Qəlbimizdə illərdir ki, Qarabağ yarası közərirkən, o yerlərin bağrından qopan bir şairin şeirlərinə etinasız qalmaq olmazdı. Bu həm də bir şairin digər bir şairə diqqəti idi.
Söz söz sahibindən daha uzun ömürlüdür. Bu baxımdan məndən kitabına ön söz yazmağımı rica edəndə məmnuniyyətlə qəbul etdim. Çünki Məhəbbət Qunqur da həyatda sözü – şeiri özünə ilham mənbəyi seçənlərdəndir. Hiss olunur ki, o, şeir yazmaqdan nəsə ummur, əksinə oxuculara təmiz vicdan, ülvi məhəbbət, məğrurluq və s. müsbət keyfiyyətlər aşılayır, bu bəxşişlərlə Azərbaycan ədəbiyyatını zənginləşdirməyə çalışır.
Məhəbbət Qunqurun şeirləri doğulduğu yerlərin havası, suyu kimi safdır.Sevgisi səmimidir. “Erkən-erkən küsən közəl,Küsməyin axşama qalsın.” deyən şair həm də dilimizin gözəlliyini, şirinliyini qoruyub saxlayır, onu yüksək səviyyədə təbliğ edir.
Bu dünyanın soz özəyi, söz dili,
Kəlmə-kəlmə misralara düz dili,
Hə millətin öz vətəni,öz dili,
Dilvarlıqdır,dilsərvətdirdeyiblər.
Qunqurluyam, varım,yoxumdilimdi,
Vətənimdir,doğmayurdum, elimdi.
Ana dilimmənim “ÇənliBel”imdi,
Bu xöşbəxtlik,səadətdirdeyirəm,
Ana dilimmüqəddəsdirdeyirəm.
“Gözümün önünə bir kənd gəlir, evlərindən birində sən royal çalırsan və mən bu səsdən dərhal səksənirəm.” Bu cümlə Bulqakovun “Sənətkar və Marqarita” ronanındandır. Məhəbbət Qunqurun şeirləri mənə bu cümləri xatırladır. Əksər şeirlərində qəribəliklərlə yuxuyabənzər bir möcüzənin qovuşması var. Səhər şəfəqlərinin işığında birdən ümidsizliyə və qaranlığa açılan pəncərə oxucunu səksəndirir və məyus edir.
Dedim iki kəlmə yazım,
Yaz eşqinə, yay eşqinə.
Sözüm- sözümü qınadı ,
qaldım üşənə-üşənə.
Çıxdım çölə nəfəs alım,
Yazdan, yaydan həvəs alım.
Baxdım eynim,əynim yalın,
Dondum üşünə-üşünə.
Sözümü tikdim varağa,
Közümü bükdüm varağa,
Qələmi qoydum qırağa,
Qaldım düşünə-düşünə.
Qaldım üşənə-üşənə.
Görünür, bu hal şairin hazırda yaşadığı xoş günlərinə hələ də vətən, yurd həsrətinin kölgəsinin düşməyindən irəli gəlir. Bəzən çarəsizlikdən qəbul etdiklərini inkar edir, özünü qınayır, lənətləyir. Dədəmiz Qorqudun ruhuna yaxın bir bayatı ilə sinifdə qaldığı bu sınaq imtahanından üzüağ çıxa bilmənin ümidi ilə hayqırır.
Əzizim arı şanı,
Çəmənin barı şanı.
Zaman sınağa çəkər,
Bəd günlə barışanı.
Şairin bu misralardakı tərəf müqabili özüdür, onun bu etirazı özünədir. Bu misralarla o, insani ünsiyyətin formaca ənənəvi, məna baxımından yeni yüksək formasını yaradır. İnsanların bir-birini dinləməyə səbri çatmadığı bir zamanda şair öz surəti ilə dərdləşir.
Yaradıcılığında kifayət qədər gözəl sevgi şeirləri olsa da vətənpərvər şeirlər üstünlük təşkil edir. Vətəndən uzaqda itirdiklərinin qazandıqlarından çox olduğunu düşünən şair bunun acısını yaşayır və bu ağrını öz poeziyası ilə kövrək qəlblərə ötürə bilir.
Didib sökür için-için dərd,mənim.
Dünya qərib qürbətimdə bəd,mənim,
Yurd həsrətim neçə sətir bənd mənim,
Güneyimdən,quzeyimdən olmuşam.
Ay Məhəbbət xeyir şərin, dəm şərin.
Xatirələr həm acıdır,həm şirin,
Sevincimin dadı,tamı kəmşirin,
Doluxsunub səma kimi dolmuşam,
Güneyimdən,quzeyimdən olmuşam.
Şeirlərdəki hisslərin mənbəyini düşünəndə dərk edirsən ki, şair ürəyindəkilərin ancaq bir hissəsini dilə gətirə, şeirə tökə bilir. Leonardo da Vinçi yazırdı ki, “məhəbbət (xüsusilə vətənə məhəbbət) idrakın qız balasıdır”. Mən bu fikri oxuyanda uzun müddət niyə məhz qız balası?-deyə düşünmüşdüm. Daha sonralar anlamışdım ki, qız balaları kövrək olur. Vətənə məhəbbət insanı bütün sevgilərdən daha çox kövrə kedir – həm ruhunu sarsıdır, həm vücudunu əyir. Çünki bu sevgi ağıllı sevgidir, nəyi niyə sevdiyini bilirsən, dərke dirsən. Məhəbbət Qunqurun “Cocuq Mərcanlı” şeiri buna bariz misaldır.
Cocuq cəngi çalsın, eli hayla sən,
Mamırlı qayalar səngərim olsun.
Çağır Cəbrayılı, Əzrayılı sən,
Tükənmiş səbirimə bir nöqtə qoysun.
Cocuq, Cəbrayılin sən ərən oğlu,
Düldülüm,Dirimsən,Xudafərimsən.
Sən mənim Laçına,Şuşaya doğru,
Açılan qapımsan, ümid yerimsən.
Zillətdə qalmasın Vətən torpağı,
Elimin mərdləri,Mübarizləri.
Yellənsin Şuşada zəfər bayrağı,
Kor olsun düşmənin görən gözləri.
Düşmən dərk eyləsin,qoy yaxşı bilsin,-
Torpağın ruhunu incitmək olmaz.
İnsan cilidinə girən İblisi,
Torpaq daüstündə ölməyə qoymaz.
Şairin bu şeirinin birinci bəndindəki “Cəbrayıl” sözü Allahın dörd mələyindən birinə işarədirsə, ikinci bənddəki “Cəbrayıl” sözü doğulduğu yurda işarədir.
Məhəbbət Qunqurun bütün sevincləri də, kədərləri də yaradıcılığında əks olunur. Əsl yaradıcılıq həm şirinli, həm də acılı anlarda yazmağı bacarmaqdır. Şairin şeirlərini oxuduqca oxucu sanki onun qəlbinin səsini duyur. Şair deyir: Dərd ən yaxşı, bəlkə də yeganə tərbiyəedicidir. Amma mən sizə dərd arzulamıram, mənim dərdimdən tərbiyə götürməyinizi tövsiyə edirəm..
Beləcə, şair vətəndən uzaqda vətənin qədrini bilməyə səsləyir həmvətənlərini. Hansı ki, bu sözlər zamanın tələbi kimi yerində səslənir.
Haqqa gedən yolda mən addım-addım,
Bir addım içində min addım atdım,
Didərgin həyatım, Məhəbbət adım,
Ömür çox qısadı niyə bilmədim.
Tanrının qapısın döyə bilmədim.
Burada, şairə görə Tanrı qapısı yurd qapısıdır, el qapısıdır, Qarabağ qapısıdır. Bu misralar onun qəriblikdə üzləşdiyi vətən həsrətinin içinə sığmayan fəryadıdır. Azadlığa can atan şairin fikrincə insan daim hərəkətdədir və o, nə qədər əzab çəksə də ziddiyyətlər içərisində həm də inkişaf edir. Bu fikir ancaq ruhən azad adamlara məxsus olan ali xoşbəxtlik hüququnun dəyəridir, eynən həbsxana həyatın dəyəri olduğu kimi…
Məhəbbət Qunqurun bütün bu bədii çırpıntılarının içində yenə də bir ümid işığı vardır. O, inanır ki, hər ədalətsizliyə ədalətlə, namərdliyə mərdliklə qalib gəlmək olar. Bir halda ki, güc var, ağıl işləyir, əlimizdə dəlillər varsa demək qələbə də bizim olacaq. Bu qələbə isə ancaq Azərbaycan əsgərinin gücünə inamdır. Şairin bu mövzudakı şeirlərini “əsgərə məktub”ları saymaq olar. Həmin şeir-məktublardan birində deyir:
…Kənardan mız qoyanlar səbir eyləyin, deyirlər,
Üzdən iraq olanlar şah budağı əyirlər.
Vətən bizim,yurd bizim – əlimizdə dəlillər,
Zaman çatıb, vaxtıdı, yetir bizə zəfəri,
Biz sənə güvənirik, Azərbaycan əsgəri.
Mən demirəm qan axsın,analar qan ağlasın,
Mən deyirəm yurdumdan hədlər,sədlər dağılsın,
Qarabağda,Şuşada bayrağım dalğalansın,
Yumruq kimi bir olaq,dağıdaq sərhədləri,
Biz sənə güvənirik,Azərbaycan əsgəri,
Biz sənə inanırıq, Azərbaycan əsgəri.
Şair bu misraları ilə həm Azərbaycan əsgərini qürurlandırır, həm də ona öz vəzifəsinin məsuliyyətlərini xatırladır. Geyindiyi hərbi formanın, çətin və şərəfli əsgərlik yolunun, xalqın ondan zəfər mügdəsi, qələbə gözləntilərinin məsuliyyətini dərk etməyə çağırır.
İkinci şeirlər kitabının şairə uğur gətirəcəyini ümid edərək, fikirlərimi onun öz arzuları ilə bitirmək istəyirəm. O misralarla ki, şair orada tezliklə Şuşada üçrəngli şanlı Azərbaycanın bayrağının dalğalanacağını arzu edir.
Qovuşsun yurduna yurdsuz qalanlar.
Dönsün ocağına odsuz qalanlar,
Dünyaya görk olsun açıq yalanlar,
Çatsın muradına döz dediklərim.
Qunqurlu, yetişsin zəfər sorağı,
Yansın obaların sönmüş ocağı.
Yellənsin Şuşada Vətən bayrağı,
Üzülsün,“əlini üz!” dediklərim,
Bir olsun birlikdə biz dediklərim.
Dəyərli şair Məhəbbət Qunqur, siz həsrətiniz bitsin, arzularınız çin olsun deyə bitib tükənməyən sözə sığınmısınız. Arzu edirəm ki, bir ömür sözünüz bitib-tükənməsin, təxəllüs olaraq ulu babanızdan sizə qalan miras SÖZləriniz – şeirlərinizlə gələcək nəsillərə ötürülsün!
ADİLƏ NƏZƏR
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Müstəqil.Az
